АЛТЫН ҚОР

Секен Кәрімұлы Тұрысбеков (1961 жылы 22 наурызда Шығыс Қазақстан облысы, Үржар ауданында дүниеге келген) – қазақстандық композитор, күйші, домбырашы. Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі (1992), Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты (1989), «Парасат» және «Құрмет» ордендерінің иегері.Оның шын аты – Серікболсын. Семей музыкалық училищесін, кейін Алматы консерваториясын (қазіргі Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы) бітірген.Мағауия Әубәкірованың жетекшілігімен «Сазген» ансамблінде жұмыс істеді, ал 2001 жылы Еуразия университеті жанындағы «Қоңыр қаз» ансамблінің көркемдік жетекшісі болды.Көптеген танымал туындылардың авторы, олардың арасында:- күйлер: «Көңіл толқыны», «Боздақ», «Өкініш», «Ақжарма», «Ақ жауын», «Балауса», «Дарабоз», «Ұлы дала»;- әндер: «Аққу сазы», «Ерке құсым», «Көктемім менің», «Қоңыр қаз», «Шағала».Оның шығармашылығы қазақ халқының дәстүрлі нақыштары мен дала философиясын терең көрсетеді.

Серке Қожамқұлов (1896–1979) – актер, ұлттық кәсіби театр өнерінің негізін салушылардың бірі. 1936 жылы Қазақстанның халық әртісі атағын иеленді. 1976 жылы Социалистік Еңбек Ері атағына ие болды. 1922 жылы М. Әуезовтің «Еңлік - Кебек» трагедиясында Еспембет рөлін ойнайды. 1925 жылы Қызылорда қаласында тұңғыш кәсіби Қазақ мемлекеттік драма театры ұйымдастырылғанда Қожамқұлов арнайы шақырылады. Театрда ол актер әрі режиссер қызметін атқарып, 1926–1932 жылдары Әуезовтің «Бәйбіше - тоқал», Майлиннің «Шаншар молда», «Ел мектебі», «Қалпе», Ө.Оспановтың «Сеңсең бөрік», Н.В. Гогольдің «Үйлену» пьесаларын қойды. Қожамқұловтың таңдаулы рөлдері қатарында Талтаңбай (Майлиннің «Талтаңбайдың тәртібінде», Яичница, Земляника (Гогольдің «Үйленуі» мен «Ревизорында»), Тымақбай, Қарабай, Қоңқай (Мүсіреповтің «Амангелдісінде«, «Қозы Көрпеш - Баян Сұлу мен», «Ақан сері - Ақтоқтысында»), Шахтер Тайман (Ә. Әбішевтің «Достық пен махаббатында»), Еспембет, Көбікті хан (Әуезовтің «Еңлік - Кебегі» мен «Қара қыпшақ Қобыландысында»), т.б. бар. Қожамқұлов 1930 жылдан киноға түскен. «Дала әнінде» Батырақтың (1930), «Амангелдіде» Бекет ұстаның (1938), «Ақ гүлде» қарт Жастардың (1942), «Абай әнінде» Баймағамбеттің (1945), «Алтын мүйізде» шопан Әділбектің (1948), «Алдар көседе» Бидің (1964), т.б. рөлін орындады. Қазақстан Жоғары Кеңесінің Құрмет грамоталарымен (1966), 3 рет Ленин ордені, Қазан Революциясы, Еңбек Қызыл Ту, 2-дәрежелі Отан соғысы, «Құрмет белгісі» ордендерімен, медальдармен марапатталған.

Сұлтан-Ахмет Қожықов – қазақ халқының жанын экранға түсірген режиссер. Оның фильмдері жай ғана тарихты баяндап қоймай, көрерменді сол заманның атмосферасына батырып, ұрпақтардың рухын жеткізіп, ұлттық мәдениетті дәріптеді.1923 жылы Әулие-Атада (қазіргі Тараз) дүниеге келген. Оның отбасының тағдыры оңай болған жоқ – 1938 жылы әкесі қуғын-сүргінге ұшырап, өзі Ұлы Отан соғысына қатысты. Соғыстан кейін Сұлтан-Ахмет шығармашылық жолын газеттердегі карикатуралардан бастады, бірақ көп ұзамай оның жолы кинематографияға әкелді.1952 жылы ВГИК-ті бітіріп, Лев Кулешов пен Александр Довженко сияқты ұлы шеберлерден дәріс алды. 1953 жылдан бастап Алматыдағы киностудияда жұмыс істей бастады, ол кейіннен әйгілі «Қазақфильм» болды.Оның режиссерлік дебюті – «Ана мен бала» (1955) фильмі. Бірақ оған нағыз даңқ «Қыз Жібек» (1970) фильмі арқылы келді – махаббат туралы ұлы қазақ тарихы керемет ауқымда түсірілген. Бұл фильм ұлттық кинематографияның классикасына айналды және бүгінгі күнге дейін өзінің сүйкімділігін сақтап келеді.Ол тек тарихи және эпикалық фильмдерді ғана емес, сонымен қатар қазіргі өмір туралы фильмдерді де түсірді – «Біз Жетісуданбыз» (1958), «Әрқайсымыз» (1961), «Нағыз шыны» (1965). Оның жұмыстарында халықтың дауысы, қазақ даласының дәстүрі мен рухы естілді.Сұлтан-Ахмет Қожықов жай ғана режиссер емес – ол өз заманының жылнамашысы болды, өзектілігін жоғалтпайтын туындылар жасады. Оның қазақстандық кинематографияға қосқан үлесі баға жетпес, ал фильмдері әлі күнге дейін көрермендерді өзінің тереңдігімен, шынайылығымен және сұлулығымен шабыттандырады.

Талғат Теменов – Қазақстан театры мен киносының дамуына зор үлес қосқан көрнекті қазақ режиссёрі, актері, сценаристі және педагогы.1954 жылы Алматы облысында дүниеге келген. Алматы консерваториясының актерлік факультетін бітіргеннен кейін театрдан бастап, кейін кинематографияға ауысты. «Қазақфильм» киностудиясында жұмыс істей жүріп, режиссура мен сценарий шеберлігін оқып, 1988 жылы халықаралық марапатқа ие болған «Адамдар арасындағы қасқыр» фильмімен дебют жасады.Теменов Алматы театр институтын басқарды, «Қазақфильмнің» бас директоры болды, сонымен қатар ұзақ жылдар бойы Қазақ мемлекеттік балалар мен жасөспірімдер театрын басқарды. 2014 жылдан бастап Қ.Қуанышбаев атындағы Қазақ музыкалық драма театрының көркемдік жетекшісі болып, елдің мәдени кеңістігін қалыптастыруды жалғастырып келеді.

Толқын Забирова – қазақтың белгілі әншісі, профессор, қоғам қайраткері, және Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері. Ол Семей облысының Аягөз қаласында дүниеге келген. Мектепті бітіргеннен кейін А.Жұбанов атындағы дарынды балаларға арналған республикалық музыка мектебіне оқуға түсіп, хор дирижері мамандығы бойынша білім алған.Толқын Забирова Құрманғазы Қазақ мемлекеттік консерваториясын «Жеке әншілік» мамандығы бойынша тәмамдаған. Оның ұстазы – КСРО халық әртісі Бибігүл Төлегенова, ал кейінгі жылдары профессор В.Н. Орлениннің жетекшілігімен білімін жалғастырды. Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филармониясының солисті болған Толқын Забирова аспирантурада оқуын жалғастырып, оқытушылық қызметін концерттік қойылымдармен үйлестірді.Шығармашылық жолы үш негізгі бағытқа бөлінеді: классикалық камералық музыка, қазақ халық әндері және танымал эстрада. Оның репертуарында көптеген бейнеклиптер мен концерттік бағдарламалар бар, олардың ішінде: «Үшеуі бірде» (2001), «Мақтанышты поза» (2004), «Жан музыкасы» (2006), «Әдемі әуенге деген махаббат» (2008) және басқа да маңызды жобалар. 2005 жылы ол Ресейдің «Мәскеу виртуозы» оркестрінің сүйемелдеуімен Моцарттың мотетін орындады.Толқын Забированың дискографиясында CD, DVD, VHS және аудио кассеталарда жарияланған 10-нан астам музыкалық альбомдары бар. Ол халықаралық байқауларға қатысып, көптеген дипломанттарды тәрбиелеп шығарды. Сонымен қатар, ол «Ұлттық вокал мектебінің қалыптасуы: жаңа парадигманы іздеу» атты авторлық монографиясының және оннан астам ғылыми мақаланың авторы.Оның шығармашылық қызметі тек Қазақстанда ғана емес, халықаралық деңгейде де үлкен танымалдыққа ие.

Төлеген Мұхамеджанов 1948 жылы 27 шілдеде Семей облысының Бесқарағай ауданындағы Беген ауылында туған. Мемлекеттік «Астана Опера» опера және балет театрының директоры, композитор, ақын, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, «Парасат» орденінің иегері, профессор, Бүкіләлемдік өнер және ғылым академиясының мүшесі, Халықаралық «Мәдениет арқылы әлем» қауымдастығының президенті, «Әлем ақындары» әлемдік ұйымының мүшесі, Рухани келісім конгресінің президенті. Семей педагогикалық институтының тарих факультетін (1969) тарих пәнінің мұғалімі мамандығы бойынша; Құрманғазы атындағы Алматы мемлекеттік консерваториясын (1980) сазгер мамандығы бойынша; П.И. Чайковский атындағы Мәскеу мемлекеттік консерваториясының аспирантурасын (1982) бітірген. 1982 -1987жылдары - Құрманғазы атындағы Алматы мемлекеттік консерваториясында оқытушы. 1987-1988 жылдары - Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театрының директоры. 1998 жылдан бастап - Астана қаласы әкімінің орынбасары, осы қызметінде 7 жыл мәдениет саласындағы мәселелерді шешті.

Төлен Әбдіков (1942 жылы Қостанай облысында дүниеге келген) — қазақтың көрнекті жазушысы, адами болмыс, шындық, тағдыр мен бостандық мәселелерін терең зерттеген қаламгер. Оның шығармалары адам өмірінің күрделі және кейде қайшылықты тұстарын суреттеп, қоғамның моральдық және философиялық мәселелерін қозғайды. Төлен Әбдіков адам болмысының мәнін, оның күрделі сұрақтарын өз шығармаларында ашуға ерекше назар аударған жазушы.Төлен Әбдіковтің шығармашылығы 1960 жылдардан бастау алып, ол тез арада Қазақстанның көрнекті жазушыларының біріне айналды. Оның еңбектері әрдайым шындықты іздеумен, өмірдің мәнін түсінуге ұмтылумен, адамгершілік пен ар-ұждан тақырыптарымен байланысты.Әбдіковтің алғашқы шығармаларының бірі — «Көкжиек» (1969), содан кейін шыққан «Күзгі жапырақ» (1971) және «Ақиқат» (1971) жинақтары. Бұл шығармаларда қоғамның күрделі кезеңдерін көрсету, адамдар арасындағы адами қарым-қатынас пен таңдау мәселелерін терең қозғайды. Оның еңбектері көбінесе ұжымдастыру кезеңі мен сол жылдардың қиындықтарын суреттейді.Қоғамдық қызметі мен шығармашылық жолында Төлен Әбдіков әдеби басылымдарда жұмыс істеді, газеттер мен альманахтарда бөлімдерді басқарды. Сонымен қатар, Қазақстан Президентінің көмекшісі ретінде ішкі саясатқа қатысты мәселелермен айналысты.Әбдіковтің таланты тек прозамен ғана шектелмей, ол аудармашы ретінде де үлкен еңбек сіңірді. 1977 жылы ол ежелгі грек мифтерін қазақ тіліне аударып, «Hellas Erleri» атты кітап шығарды.Төлен Әбдіковтің шығармалары оқырмандарды адам болмысы мен шындықты іздеуге жігерлендіреді. Оның еңбектері көпшілікке жаңа көзқарас ұсынады, өмірді қайта ойластырып, терең мәнге ие болуына ықпал етеді. Әдебиетке қосқан зор үлесі үшін Төлен Әбдіков Қазақстанның халық жазушысы атағына ие болды.

Тұманбай Молдағалиев – қазақ поэзиясының жарқын тұлғаларының бірі, оның терең лирикасы көптеген ұрпақтардың жүрегін жаулады. Оның шығармашылығы махаббат, табиғат, өмір және философиялық ойлар тақырыптарын қамтиды.1935 жылы Алматы облысында дүниеге келген, Қазақ мемлекеттік университетін бітірген. Қазақстанның жетекші әдеби басылымдарында жұмыс істеді, «Балдырған» және «Жалын» журналдарының бас редакторы, сондай-ақ Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысы қызметтерін атқарды.«Студенттік дәптер» атты тұңғыш жинағы 1957 жылы жарық көрді. Кейіннен «Көктем таңы», «Зулайды күндер», «Шақырады жаз мені», «Махаббат оты сөнбейді» және тағы басқа да танымал поэзиялық кітаптары жарық көрді. Оның өлеңдері композиторлар Нұрғиса Тілендиев, Шәмші Қалдаяқов және Алтынбек Бейсәуовпен бірлесіп жазылған танымал әндердің негізі болды («Құстар әні», «Құстар қайтып барады», «Әнім сен едің»).Поэзиядан басқа, ол Джордж Байрон, Михаил Лермонтов, Расул Ғамзатов, Зульфия шығармаларын, сондай-ақ «Манас» қырғыз эпосынан үзінділерді қазақ тіліне аударумен айналысты. Оның шығармалары орыс, өзбек және басқа тілдерге аударылған.Әдебиетке қосқан үлесі үшін Қазақстан Мемлекеттік сыйлығының (1982), Физули атындағы халықаралық сыйлықтың (1992) лауреаты атанды, Қазақстанның халық жазушысы (1996) атағы берілді, «Парасат» және І дәрежелі «Достық» ордендерімен марапатталды (2010).Тұманбай Молдағалиевтің шығармашылығы жаңа ақындар мен орындаушыларды шабыттандырып, мәңгілік мүра болып қала береді.

Тұңғышбай Қадырұлы Жаманқұлов (Әл-Тарази) – қазақтың танымал актері, режиссері, театр мұғалімі және өнертану ғылымының кандидаты, профессор. Оның шығармашылығы театр мен кино саласында үлкен орын алады.Тұңғышбай Жаманқұлов 1974 жылы М. Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрына қабылданып, кейін осы театрда 1993-2001 жылдар аралығында режиссер және көркемдік жетекші қызметтерін атқарды. Сонымен қатар, ол 1974 жылдан бері Алматы қаласындағы түрлі университеттерде оқытушылық қызметпен айналысуда. 1982 жылы Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген әртісі атағына ие болды.Оның театр сахнасындағы басты рөлдері арасында М. Әуезовтың "Қарагөз" драмасындағы Сырым, Г. Мүсіреповтың "Ақан сері — Ақтоқты" пьесасындағы Жалмұхан, Д. Исабековтың "Ауыл" драмасындағы Демесін, В. Шекспирдің "Юлий Цезарь" драмасындағы Брут, А. Шахимарденнің "Томирис" пьесасындағы Абылай хан бар. Оның актерлік шеберлігі әртүрлі жанрларда көрініс тауып, көптеген көркем фильмдерге түсті.Тұңғышбай Жаманқұлов 1983 жылы КСРО Кинематографистер одағының мүшесі болды. Ол Қазақстан Республикасы Театр қайраткерлері одағының төрағасы қызметін атқарды. Оның еңбегі жоғары бағаланып, көптеген мемлекеттік марапаттармен марапатталды, олардың ішінде Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығы (1980), "Астана" медалі (1998), ІІ дәрежелі "Достық" ордені (2015), "Мәдениет пен өнерді дамытуға сіңірген еңбегі үшін" Құрмет белгісі (2015), ТМД Парламентаралық Ассамблеясының "Үздік қызметі үшін" медалі (2023), және "Достастық жұлдыздары" лауреаты (2024).Тұңғышбай Әл-Тарази қазақ театры мен киносының көрнекті тұлғасы болып қалды.

«Ұлытау» — қазақстандық аспапты этно-рок стиліндегі музыкалық ұжым. Топтың әуендері келесі қолданылаты негізгі аспаптарынан туындайды: домбыра, электр гитара және скрипка.Мақсат – қазақтың қара домбырасы мен халық күйлерін әлем халықтарына таныту.Топ мүшелері: гитарада – Максим Кичигин, домбырада – Рүстем Баекеев, скрипкада – Әсел Исаева, пернетақтада – Жанболат Әділов, бас гитарада – Серік Сансызбаев, барабанда – Игорь Джавад-Заде.Қыдырәлі Болмановтың бастамасымен құрылған топ не бары бес-алты жылда үлкен нәтижелерге қол жеткізіп үлгерді. 2001 жылы Голливудта өткен Бүкіләлемдік музыка орындаушыларының чемпионатында Бас жүлдені жеңіп алды. 2004 жылы әлемдік жұлдыздар санатындағы түрік әншісі Тарканның концертінде өнер көрсеткен. Ал, 2005 жылы топ музыканттары Шешенстан Республикасы мен Ингушетия Республикасының Еңбек сіңірген және халық әртістері деген атаққа ие болған. Топтың алғашқы альбомының атауы – «Жұмыр қылыш». Күйтабаққа он композиция енген. Олардың ішінде күй атасы – Құрманғазының «Адайы», Вивальдидің «Жыл мезгілдері» мен өзге де қазақ күйшілерінің үздік туындылары бар. Альбомның өзі Мәскеудегі танымал студиялардың бірінде жазылса, АҚШ-тың Лос-Анджелес қаласындағы «Paramaunt Records» студиясында өңдеуден өткен. «Жұмыр қылыш» үнтаспасы негізінен ТМД елдері мен Еуропаның тыңдармандарына арналған.

Фариза Оңғарсынова – қазақтың көрнекті ақыны, Қазақстанның халық жазушысы, Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты. Оның шығармашылығы халық тағдыры, қоғамдағы әйелдер орны мен туған жердің сұлулығы туралы терең толғаулармен қаныққан ұрпақ үніне айналды.Фариза Оңғарсынова 1939 жылы 25 желтоқсанда Атырау облысының Манаш ауылында дүниеге келді. Әкесі Оңғарсын Иманғалиев өңірде балық шаруашылығын ұйымдастырған беделді адам болса, анасы Қалима Иманғалиева араб тілін меңгерген және ауыз әдебиетін сақтаушы болды. Ақын ерте ата-анасыз қалды, бұл оның өмірінде терең із қалдырды және ақындық талантын оятты.Фариза Оңғарсынова педагогикалық институтының филология факультетін бітірген соң, мұғалім, мектеп директоры, кейін журналистикада қызмет етті. Ол «Коммунистік еңбек», «Лениншіл жас» басылымдарында жұмыс істеді, сондай-ақ «Пионер» журналының бас редакторы болды. 1996 жылы Қазақстан Парламенті Мәжілісінің депутаты болып сайланып, мәдениет пен білім мәселелерін қорғады.Оның шығармашылығында Отанға деген сүйіспеншілік, әйел тағдыры мен ой еркіндігі басты орын алады. Фариза Оңғарсынова көптеген поэтикалық шығармалар жинағының авторы. Оның шығармаларын Татьяна Фроловская орыс тіліне аударып, қазақ ақынының шығармашылығын қалың оқырманға танытты.Фариза Оңғарсынова 2011 жылдың 23 қаңтарында дүниеден өтті. Оның есімі бүгінгі күнге дейін қазақ халқының сөз құдіреті мен рухани тәуелсіздігінің символы болып қала береді. 74 жасында қайтыс болған ақын Астанадағы Ұлттық пантеонға жерленді.

Шамғон Сағаддинұлы Қажығалиев – көрнекті қазақ дирижері, домбырашы, педагог, КСРО халық әртісі (1985).1927 жылы 15 маусымда Орал облысы, Оялықұм ауылында дүниеге келген. Жастай жетім қалып, балалар үйінде тәрбиеленген. 10 жасында домбырашылардың облыстық олимпиадасының жеңімпазы, 20 жасында республикалық байқаудың лауреаты атанды.Құрманғазы атындағы Қазақ консерваториясын (1950) және Ленинград консерваториясын (1964) бітірген. 1952 жылдан бастап Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік халық аспаптары оркестрінің көркемдік жетекшісі және бас дирижері. 1953 жылы оркестр Бухарестегі IV Дүниежүзілік жастар және студенттер фестивалінде алтын медаль жеңіп алды.Оркестр репертуарын Моцарт, Бетховен, Чайковский, Хачатурян шығармаларымен, сондай-ақ Құрманғазы, Дәулеткерей, Дина Нұрпейісованың күйлерімен толықтырды. Фольклортанушы Болат Сарыбаевпен бірге 9 ұмытылған қазақ музыкалық аспабын қалпына келтірді. 200-ден астам туындыны өңдеп, Ахмет Жұбановтың 20 күйіне партитура жасады.Оның жетекшілігімен оркестр Еуропа, Азия, КСРО-да гастрольде болды. 1968–1971 жылдары Қазақ КСР Мемлекеттік симфониялық оркестрін басқарды. 1970 жылдан Қазақ консерваториясында сабақ берді, 1992 жылдан бастап Тәттімбет атындағы Қарағанды академиялық халық аспаптары оркестрінің көркемдік жетекшісі. Түпнұсқалық репертуар жасап, алғаш рет «Абай» және «Қыз Жібек» операларын халық оркестрінің сүйемелдеуімен орындады.2015 жылы 2 мамырда Алматыда қайтыс болып, Кеңсай зиратына жерленді.

Шара (Гүлшара) Жиенқұлова (1912–1991) — көрнекті қазақ бишісі, хореограф, актриса және педагог, хореография саласындағы Қазақ КСР-нің бірінші халық әртісі. Ол ұлттық өнер мен мәдениеттің дамуына зор үлес қосып, қазақ сахналық би өнерінің негізін қалады.1912 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) дүниеге келген. Кішкентай кезінен өнерге, әсіресе халық билеріне қызығушылық танытты. Биші классикалық және заманауи хореография элементтерін үйлестіре отырып, бірегей билеу стильін жасады.1934 жылы Шара Жиенқұлова Қазақ музыкалық театрының (кейін опера және балет театры болып қайта құрылды) алғашқы солистерінің бірі болды. Оның Мәскеу мен Ленинградта өнер көрсетуі қазақ ұлттық биін көпшілікке танытып, сенсация жасады. Оның ең танымал билерінің арасында “Қара жорға”, “Айжан қыз”, “Келіншек” сынды билер болды.Сахналық мансабынан басқа, ол жаңа буын өнерпаздары мен хореографтарын тәрбиелеп, педагогикалық қызметпен айналысты. Шара Жиенқұлованың арқасында қазақ халық биі сахналық көрініс алып, кәсіби өнердің ажырамас бөлігіне айналды. 1958 жылы ол Қазақ КСР халық әртісі атағына ие болды, ал кейінірек Қазақстанның халық билерін зерттеп, насихаттай отырып, ғылыми жұмыспен айналысты.Бірегей тұлғаның Қазақстан мәдениетіне қосқан үлесі зор. Алматыда оның мұрасына негізделген республикалық хореографиялық мектеп жұмыс істейді, ал оның қойылымдары әлі күнге дейін сахналанып келеді.

Шәкәрім Құдайбердиев (1858–1931) — қазақтың көрнекті ақыны, жазушысы, аудармашысы, композиторы, тарихшысы және философы. Ол қазақ әдебиеті мен философиясының тарихында терең із қалдырған тұлға ретінде танылады. Шәкәрім Құдайбердиев 1858 жылы 11 (23) шілдеде Семей облысы, Хемір ауданы, Кең-Бұлақ ауылында дүниеге келген. Ол Абай Құнанбаевтың шәкірті әрі ізбасары болып, оның философиялық, әдеби және рухани мұрасын жалғастырған.Шәкәрімнің есімі «Шахкәрім» болып жазылса да, Күнкенің анасы қойған «Шәкәрім» (тәтті, сүйікті деген мағынада) лақап аты өмір бойы оның есімімен бірге қалды. Оның ата-бабалары Тобықты руының арғын билеушілері мен билері болған.Шәкәрім Құдайбердиев өз шығармашылығында Шығыс пен Батыс әдебиетін терең меңгеріп, Хафиз, Физули, Науаи сияқты шығыс ақындарының шығармаларына назар аударды. Сонымен қатар, ол Байрон, Пушкин, Толстой шығармаларын оқып, араб, парсы, түрік және орыс тілдерін өз бетінше меңгерген.1903 жылы Шәкәрім Құдайбердиев императорлық орыс географиялық қоғамының Батыс Сібір бөлімшесінің мүшесі болды. 1906 жылы Меккеге қажылыққа барып, Мысыр мен Ыстамбұлда болды. Ол сол кезде Семейге оралып, әдебиет пен философия саласында белсенді еңбек еткен.Шәкәрім Құдайбердиев қазақтың ұлт-азаттық қозғалысына да белсене қатысып, «Абай», «Айқап», «Шолпан», «Қазақ» журналдары мен газеттерінде өз мақалаларын жариялады.Шәкәрімнің көзі тірісінде жарық көрген шығармаларының ішінде оның поэзиясы, «Қалқаман-Мамыр» дастаны, Хафиз өлеңдері мен Физули поэмасының аудармалары, сондай-ақ Пушкиннің «Дубровский» әңгімесінің поэтикалық аудармасы бар.Шәкәрім Құдайбердиевтің шығармалары әлі күнге дейін зерттеліп, қазақ әдебиеті мен философиясына елеулі әсер етіп келеді.

Шәкен Айманов – қазақ киносы мен театр өнерінің жарқын жұлдызы. Ол 1914 жылы 15 ақпанда қазіргі Павлодар облысы, Баянауыл ауданында дүниеге келген. Бала кезінен өнерге жақын өскен ол жездесі, әйгілі әнші Қали Байжановтың әндерін тыңдап, ұлттық мәдениетке деген сүйіспеншілігін қалыптастырды.Алғаш ауыл мектебін тәмамдап, 1928 жылы Семейдегі педагогикалық техникумға оқуға түседі. Дегенмен, оның өнерге деген махаббаты бәрінен басым болды. 1932 жылы Алматыдағы Қазақ драма театрына шақырылып, кәсіби сахнаға алғашқы қадам жасайды.Шәкен Айманов театрдағы алғашқы жылдарында бірнеше рөлдерді сомдап, өзінің табиғи талантымен көзге түсті. Уақыт өте келе, Ақан сері, Қобыланды, Сатин, Петруччо, Отелло сынды күрделі образдарды сәтті орындап, ұлттық сахна өнерінің көрнекті актеріне айналды. Оның актерлік шеберлігі қазақ театрының дамуына зор үлес қосты.Театр сахнасында үлкен жетістіктерге жеткен Айманов режиссерлікке де бет бұрды. 1947–1951 жылдары Қазақ академиялық драма театрының бас режиссері болып, ұлттық драматургияны дамытуға күш салды. Оның сахналаған спектакльдері қазақ театрының жаңа кезеңін қалыптастырып, көрерменнің ықыласына бөленді.1953 жылы Шәкен Айманов кинематографияға толықтай бет бұрып, «Қазақфильм» студиясының көркемдік жетекшісі болды. Ол ұлттық киноөнерінің негізін қалап, көптеген шедеврлерді дүниеге әкелді. Оның алғашқы фильмдерінің бірі – «Махаббат туралы аңыз» (1953). Кейіннен «Алдар көсе» (1965), «Атамекен» (1966), «Найзатас баурайында» (1968) сынды туындылары көрермен жүрегінен орын алды.Айманов комедиялық жанрда да жаңашыл ізденістер жасап, «Біздің сүйікті дәрігер» (1958) мен «Тақиялы періште» (1969) фильмдері арқылы қазақ киноөнеріне тың серпін берді. Оның соңғы әрі ең сәтті картиналарының бірі – «Атаманның ақыры» (1970) көркемдік деңгейі жоғары, кеңестік кино кеңістігінде үлкен сұранысқа ие фильм болды.Шәкен Айманов – қазақ киносының дамуына өлшеусіз үлес қосқан қайраткер. Ол Қазақстан Кинематографистер одағын құруға атсалысып, 1958 жылдан 1970 жылға дейін одақ басқармасының бірінші хатшысы қызметін атқарды. Өнердегі еңбегі жоғары бағаланып, КСРО Мемлекеттік сыйлығы (1952) және Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының (1968) лауреаты атанды.1970 жылы 24 желтоқсанда Мәскеу қаласында жол апатынан қаза тапқан. Ол Алматыда жерленген. Бүгінде оның есімі қазақ өнерінің биік белесімен қатар аталып, артына өлмес мұра қалдырды. Шәкен Аймановтың шығармашылығы – ұлттық кино мен театр тарихындағы алтын парақтардың бірі.

Шәмші Қалдаяқов – әр қазақстандықтың жан дүниесінде әуендері шырқалатын тұлға. Оның есімі қазақ әнінің символына айналған, махаббат пен сағыныш ырғағында вальстері ұрпақты баурап алған сазгер.1930 жылы 15 тамызда Отырар ауданында дүниеге келген. Туған кезде Жәмшид есімі қойылды, бірақ «Шәмші» деген есім халық арасында кеңінен танылып, құжаттарда да осы есіммен жазылды.Шәмші Қалдаяқовтың тағдыры қызық болды. Ол музыкалық колледжді бітірген, бірақ оның шығармашылық жолы оңай болған жоқ. Ташкент музыкалық техникумында, одан кейін Алматы консерваториясында оқыды. Алайда, 1959 жылы консерваториядан «арман» деген сөзбен шығарылып, ол өте қиын жолдан өтті. Алайда оның музыкасы бүкіл халықтың дауысына айналды.Шәмші Қалдаяқов 55-ке жуық әннің авторы. Әрбір шығармасы оқиға, махаббат, естелікке толы. «Ақ сұңқарым», «Қара көз», «Қайықта», «Ақ бантик» – оның лирикалық шығармалары миллиондаған адамдардың өміріне саундтрек болып кетті. Бірақ оның ең үлкен туындысы – 2006 жылы Қазақстанның мемлекеттік әнұраны болып жарияланған әні.Оны «вальс патшасы» деп атайды. Шәмші Қалдаяқов қазақ жанын дыбыстық вальспен байланыстырып, «Қуаныш вальсі», «Қайдасың», «Бақыт құшағында» секілді аты аңызға айналған әндерді дүниеге әкелді. Мәскеу оның кандидатурасынан үш рет бас тартты, жоғары музыкалық одақ депутаттығына кандидатурасын қабылдамады. Алайда, өмірден өткеннен кейін ғана тәуелсіздік жылдарында өзіне лайықты бағасын алды.Шәмші Қалдаяқов тек музыка жазып қана қоймады, ол адамдардың жүрегінен орын алатын әңгімелер жасады.

Шерхан Мұртаза - жазушы, қоғам қайраткері, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, Қазақстанның халық жазушысы.1932 жылы 28 қыркүйекте Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Мыңбұлақ мекенінде туған. 1955 жылы М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің журналистика факультетін бітірген. «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас Алаш») газетінің, «Социалистік Қазақстан» (қазіргі «Егемен Қазақстан») газетінің тілшісі, әдеби қызметкері болды. 1963–1970 жж. «Лениншіл жас» газетінің редакторы. Содан кейінгі уақытта «Жазушы» баспасының, «Жалын» альманахының, «Жұлдыз» журналының бас редакторы, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының екінші хатшысы, «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы әрі Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысы, «Егемен Қазақстан» газетінің бас редакторы, Қазақстан Республикасы мемлекеттік телерадио компаниясының төрағасы болып істеді. ҚР Парламентінің Мәжіліс депутаты болған.Жазушының әр жылдары «Табылған теңіз» (1963), «Белгісіз солдаттың баласы» (1969), «Ахметжанның анты» (1973), «Мылтықсыз майдан» (1977) повестері, «41-жылғы келіншек» (1972), «Интернат наны» (1974) әңгімелері, «Қара маржан» (1977), бес кітаптан тұратын «Қызыл жебе», «Ай мен Айша» (1999) романдары, шығармаларының төрт томдығы (1990–2000), шығармаларының 6 томдығы, таңдамалы шығармаларының 7 томдығы, «Елім, саған айтам, ел басы, сен де тыңда» (К.Смаиловпен бірге) (1998), «Бір кем дүние» (2008) кітаптары жарық көрген. Оның шығармалары КСРО халықтары мен шетел тілдеріне аударылған. Қазақ тіліне Г.Х.Андерсеннің әңгімелерін, венгр халық ертегілерін, Ш.Айтматовтың «Ботагөз», «Қош бол, Гүлсары», «Теңіз жағалай жүгірген тарғыл төбет», «Боранды бекет» туындыларын; Мұстай Кәрімнің «Біздің үйдің қуанышы» повесін, Э.Эрскиннің «Марыкчан балалары» романын, Л.Лагиннің «Хоттабыч қарт» повесін тәржімалады. «Әзиза» пьесасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің грантын жеңіп алды.«Қара маржан» романы үшін 1978 жылы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығын алды. Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, Қазақстанның Халық жазушысы. «Құрмет белгісі», «Отан (1999) ордендерімен, медальдармен марапатталған. ПЕН-клуб сыйлығының иегері (2003).Жазушы 2018 жылы 8 қазанда Алматы қаласында қайтыс болған.

Шот-Аман Уәлиханов – қазақтың көрнекті мүсінші және сәулетшісі, есімі отандық сәулет өнері тарихында мәңгілік орын алған тұлға. 1932 жылы Солтүстік Қазақстан облысында дүниеге келген. Мәскеу сәулет институтында білім алып, бүкіл саналы ғұмырын тәуелсіз Қазақстанның тарихи мұрасын сақтауға және рәміздерін жасауға арнаған.Уәлихановтың шығармашылық мұрасы ондаған көрнекті жобаларды қамтиды, олардың ішінде еліміздің басты мемлекеттік рәміздерінің біріне айналған Қазақстан Республикасының Елтаңбасы ерекше орын алады. Сонымен қатар, Алматыдағы Тәуелсіздік алаңы, Тәуелсіздік және Мәңгілік Ел рухын бейнелейтін шығармашылық ұжымды басқарды.Шот-Аман Уәлиханов сәулет ғылымы мен мәдениетін дамытуға белсене қатысты. Ол Қазақстан Сәулет одағының төрағасы, сондай-ақ Қазақ тарихи ескерткіштер мен мәдениетті қорғау қоғамын басқарды. Оның еңбектері мен жобалары қазақ халқының мәдениеті мен тарихын дәріптеуге бағытталған, соның ішінде Шәкәрім, Тоқаш Бокин, Кенесары ханның ескерткіштері, және Семей ядролық полигонының құрбандарына арналған «Өлімнен де күшті» монументі ерекше маңызға ие.Сәулет пен өнерге қосқан үлесі үшін Шот-Аман Уәлиханов көптеген марапаттарға ие болды, соның ішінде Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы, «Құрмет» ордені және Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері атақтары бар. Оның жұмысы тек сәулет жобалары ғана емес, қазақ халқының тарихы, мәдениеті мен рухының көрінісі болып табылады.

Иманбек Зейкенов, Imanbek ретінде танымал - қазақстандық диджей және музыкалық продюсер, ол америкалық рэпер SAINt JHN-нің Roses трегіне жасаған ремиксінің арқасында әлемге танылды.2000 жылы 21 қазанда Ақсу қаласында (Павлодар облысы) дүниеге келген. Бала кезінен музыкаға қызығып, гитарада ойнап, битмейкингпен айналысқан. №1 қалалық мектепті бітіріп, кейін көлік және коммуникация колледжіне оқуға түсіп, «тасымалдауды ұйымдастыру» мамандығын таңдады. Оқу кезінде темір жолда сигналшы болып жұмыс істеді.Ол ремикстермен тәжірибе жасады. 2019 жылы оның Roses нұсқасы күтпеген жерден танымал болып кетті, әлемдік индустрияның назарын аударды және лейблмен келісімшартқа отырды. 2021 жылы Иманбек «Грэмми» сыйлығын Жылдың үздік ремиксі номинациясы бойынша жеңіп алған алғашқы қазақстандық болды.Бүгінде ол әлемдік жұлдыздармен жұмыс істеуді жалғастыруда, жаңа хиттер жасауда және қазақстандық электрондық музыканы халықаралық аренаға шығарып жүр.

Aзамат Сатыбалды — Қазақстан театрын және киносын өзгертіп жатқан тұлға. Актер, продюсер, дубляж шебері және мәдениет жетекшісі. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері (2014), «Қазақфильм» киностудиясының президенті (2023 жылдан бастап).Шығармашылық жолын сахнада бастаған ол әрқашан үлкен мақсаттарға ұмтылды. М. Әуезов атындағы Қазақ академиялық драма театрында жұмыс істей жүріп, ол тек рөлдерді ойнаумен шектелмей, оларды жанымен және характерімен жасады. 2017 жылы өз театры «28 THEATRE» мен киностудиясы «Cinema 28»-ді ашып, өнердің жаңа түрлерімен тәжірибе жүргізді.Оның шығармашылық жолы тек спектакльдер мен фильмдермен ғана шектелмейді, ол көрермендердің жүрегінде орын алған оқиғаларды сахналады. 2022 жылы Т. Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясын басқарды, мұнда дарынды актерлер мен режиссерлердің жаңа буынын даярлау негізін қалады.2023 жылы «Қазақфильмнің» президенті болып тағайындалған Азамат Сатыбалды қазақ киносын жаңғырту, оны әлемдік аренада танымал ету үшін жауапкершілікті мойнына алды. Бұл оның мансабы ғана емес, бұл оның өмірлік миссиясы.