АЛТЫН ҚОР

Күләш Байсейітова (1912–1957) — қазақ опера әншісі (лирикалық сопрано), КСРО халық әртісі және қазақ операсының жарқын жұлдыздарының бірі. Біртуар тұлға КСРО Халық әртісі атағын алған бірінші қазақ әншісі болды.1912 жылы Көкшетау уезінде (қазіргі Қазақстан аумағы) дүниеге келген. Бала кезінен өнерін көрсетіп, театрландырылған қойылымдарға қатысты. Қазақ музыкалық театры жанындағы студияны бітіріп, 1934 жылы 22 жасында бірінші қазақ опера және балет театрының (қазіргі Абай атындағы театр) солисі атанды.Әншіге танымалдылықты композитор Мұқан Төлебаевтың “Біржан мен Сара” операсындағы Сараның рөлі әкелді, онда ол тек керемет вокалды ғана емес, сонымен қатар терең драмалық бейнені жасады. Бұл рөл оны көрермен көзайымы етті. Басқа да маңызды партияларының арасында — “Айман-Шолпандағы” Айжан, “Абайдағы” Ажар, “Евгений Онегиндегі” Татьяна рөлдері бар. Оның орындауы тек шеберлік техникасымен ғана емес, сонымен қатар терең эмоционалды әсерімен де ерекшеленді.Күләш Байсейітова ұлттық музыканы халықаралық аренада таныстырған алғашқы қазақ әншілерінің бірі болды. 1936 жылы ол Мәскеуде қазақ өнерінің онкүндігінде өнер көрсетіп, таланты жоғары бағаланды. 1937 жылы КСРО Халық әртісі атағын алды, Күләш Байсейітова осы атаққа ие болған тарихтағы ең жас әртіс болды.Әншінің қазақ операсы мен музыкалық мәдениетінің дамуына қосқан үлесі орасан зор. Бүгінде Қазақстанда оның есімімен көшелер, театрлар және музыкалық оқу орындары аталған.

Құрманғазы Сағырбайұлы (1818–1884) — қазақтың композиторы, күйші және домбырашы, қазақ халқының ұлы тұлғаларының бірі. Ол Бөкей Ордасында (қазіргі Батыс Қазақстан аумағы) дүниеге келген және бала кезінен домбырада ойнауға машық болған. Оның ұстазы белгілі күйші Ұзақ болды, бірақ көп ұзамай Құрманғазы қазақ халқының өмірін бейнелейтін бірегей әуендер жасай отырып, көптеген шеберлерден асып түсті.Оның шығармашылығы еркіндік пен тәуелсіздік үшін күрестің символына айналды. Өз күйлерінде ол қарапайым адамдардың азабын, олардың әділеттілікке ұмтылысын және рухын жеткізді. Өз көзқарастары мен кедейлерді қолдағаны үшін ол бірнеше рет билік тарапынан қудалауға ұшырады, бірнеше рет қамауға алынып, түрмеде отырды. Оған қарамастан, оның музыкасы ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, шарықтай берді.Күйшінің ең танымал шығармаларының қатарында — “Сарыарқа”, “Адай”, “Кішкентай”, “Балбырауын”, “Түрмеден қашқан” туындылары бар. Бұл күйлер халықтың күшін, ерік-жігерін және табандылығын көрсететін шығғармаларға айналды. Бүгінде Құрманғазының музыкасы Қазақстанда ғана емес, одан тыс жерлерде де орындалады, ал оның есімі Қазақ ұлттық халық аспаптары оркестріне берілді. Күйшінің шығармашылығы Қазақстан мәдениетінде ерекше орын алады, оның ұлттық музыканың дамуына қосқан үлесі өлшеусіз.

Ләйлә Сұлтанқызы – Қазақстандық телевидениенің бет-бейнесі және медиа индустриядағы ең ықпалды әйелдердің бірі. Ол тележүргізуші, продюсер, медиа менеджері және көптеген сәтті жобалардың авторы. Ләйлә Сұлтанқызының есімі сапалы контент пен батыл инновациялық шешімдермен тығыз байланысты.Ол еңбек жолын 90-шы жылдардан бастап, журналистік қызметтен телеарналардың басшылығына дейін жетті. Ләйлә Сұлтанқызының жетекшілігімен көптеген танымал бағдарламалар эфирге шықты, оның ішінде «Әйел бақыты», «ТРК Шахар» және «Қазақстан» телеарналарындағы бағдарламалар бар. Оның жетекшілігімен балалар телеарнасы «Балапан» қазақ тіліндегі балалар телевидениесін дамытудағы маңызды жобалардың біріне айналды.Сұлтанқызы үнемі тың идеяларды іздеп, әлеуметтік және танымдық жобалар әзірлеп, жаңа буын журналистерін шабыттандырады. Оның есімі қазақстандық БАҚ-тағы сапа, шығармашылық пен кәсібилік символы ретінде танылған.

Мағауия Хамзин – қазақтың әйгілі домбырашысы, күйші-композиторы және шертпе күй дәстүрінің көрнекті өкілі. Ол 1927 жылы 29 желтоқсанда қазіргі Қарағанды облысында дүниеге келген. Мағауияның күйшілік жолында әкесі Хамза және әйгілі Аққыз күйші ерекше рөл атқарған. Алғашқы талантын көрсете бастаған кезінде Тәттімбеттің “Сарыжайлау” күйін орындап, күйші ретінде танылған.1949 жылы Алматы музыка училищесін тәмамдаған Мағауия Хамзин Қарағанды филармониясында өнер көрсетіп, кейіннен Қазақтың халық аспаптар оркестрінде қызмет етті. Ол сондай-ақ "Қазақконцерт" бірлестігімен жұмыс істеп, ұлттық дәстүрлі күйлермен қатар заманауи тақырыптарға арналған шығармаларды да туындатты. Оның шығармалары арасында «Қосбасар» (екі нұсқасы), «Шахтар күйі», «Космонавтар», «Алтын астық», «Жайлау», «Жарыс», «Амангелді туралы күй», «Шопан күйі», «Белгісіз солдат», «Тоқырауын толғауы», «Жаспас» сияқты күйлер бар.Мағауия Хамзин қазақ күй өнерінің нағыз шебері ретінде танылды. Оның шығармашылығы қазақ мәдениетіне елеулі үлес қосып, күй өнерін жаңаша деңгейге көтерді. 1998 жылы Құрманғазының 175 жылдығына арналған халықаралық фестивальде, күйші Рысбай Ғабдиевпен бірге “Дәстүрлі музыка өнеріне сіңірген зор еңбегі үшін” марапатталды. Мағауия Хамзиннің шығармашылығы мен өнері қазақ күй өнерінің дамуына үлкен әсер етті және оның есімі қазақ музыкасының тарихында мәңгі қалады.

Майра Мұхамедқызы (сондай-ақ Майра Керей деген атпен де танымал) — қазақстандық опера әншісі (сопрано), париждік «Гранд Операның» алғашқы қазақстандық солисі. Ол 1969 жылы 5 қыркүйекте Қытайдың Құлжа қаласында музыканттар отбасында дүниеге келген: әкесі танымал композитор және қазақ халық әндерін жинақтаушы, анасы — әнші және халық әртісі болған. 1987 жылы Майра Қытай Орталық ұлттар университетінің музыка факультетін, содан кейін Бейжің консерваториясын бітірді. 1994 жылы Қазақстанға көшіп келіп, Алматыдағы Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театрының солисі болды. 1998 жылы Чайковский атындағы Халықаралық конкурста үшінші орынды иеленіп, Қазақстаннан шыққан алғашқы лауреат атанды. 2002 жылы Майра Париждегі «Гранд Операмен» екі жылдық келісімшартқа отырып, Пуччинидің «Богема» операсында Мюзетта рөлінде дебют жасады. Ол сондай-ақ Пласидо Домингоның шақыруымен Вашингтон операсында Чайковскийдің «Орлеандық қыз» операсында рөл ойнады. Оның репертуарында Доницеттидің «Махаббат сусыны», Мейербердің «Африкалық» және басқа да операларында партиялары бар. 2015 жылдың желтоқсанында Майра «Астана Операға» жетекші солист ретінде шақырылды. Әнші Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (2008) және «Отан» орденінің иегері (2020). 2024 жылы оған Қазақстанның Халық әртісі атағы берілді. Майра Мұхамедқызының жары Ақсан Асхатұлы — мотокросстан Азияның екі дүркін чемпионы және мотожарыстан Қытайдың он дүркін чемпионы. Ерлі-зайыптылардың 2012 жылы 2 ақпанда дүниеге келген Аида есімді қызы бар. Әншінің мөлдір дауысы мен шеберлігі сыншылар мен көрермен тарапынан жоғары бағаланды. Майра үлттық ерекшелігімізді паш етіп, халықаралық опера сахнасында өнерін көрсетіп келеді.Оның қазақ опера өнерінің дамуына және қазақстандық мәдениетті халықаралық аренада танымал етуге қосқан үлесі орасан зор.

Малбағар Меңдіқұлов – қазақ сәулет өнерінің негізін қалаушылардың бірі, еліміздің қала құрылысы мен сәулет саласына өлшеусіз үлес қосқан тұлға. Ол 1909 жылы Орынбор губерниясында дүниеге келген. Орталық Азия индустриалды институтын бітіріп, кейін Өзбекстанда еңбек етіп, Ташкенттің маңызды сәулет нысандарын жобалауға қатысқан. Олардың ішінде Навои атындағы театр мен Ұлы Ташкент каналының Ангрен сифоны ерекше орын алады. 1941 жылы Ташкент қаласының бас сәулетшісі болып тағайындалып, кейін Өзбекстан сәулетшілер одағын басқарды.Кейінгі жылдары Қазақстанда сәулет өнерін дамытуға белсене араласты. Алматы қаласындағы Неке сарайы, шарап зауытының әкімшілік ғимараты, «Қарлығаш» дәмханасы, «Айнабұлақ» кешені, сондай-ақ Жамбыл Жабаев пен Мұхтар Әуезов ескерткіштері оның маңызды жұмыстарының қатарында. Сонымен қатар, Семей қаласындағы Абай атындағы мұражайдың қайта жөндеу жұмыстарын жүргізді. Ол Мәскеудегі Бүкілресейлік ауыл шаруашылығы көрмесіндегі Қазақстан павильонының жобасын жасаған сәулетшілердің бірі болды.1957 жылы КСРО Құрылыс және сәулет академиясының корреспондент-мүшесі атанды. Өмірінің соңына дейін сәулет өнерін зерттеп, жастарды оқыту ісіне өз үлесін қосты. 1986 жылы қайтыс болып, Алматыдағы Кеңсай зиратына жерленді. Оның еңбектері Қазақстан сәулет өнерінің дамуына зор ықпал етті.

Марат Бейсенғалиев – әлемдік сахнада танымал болған қазақстандық скрипкашы және дирижер.1962 жылы Алматы қаласында дүниеге келген. К.Байсейітова атындағы республикалық музыкалық мектепті бітірген, содан кейін Алматы консерваториясында және Мәскеу консерваториясында оқыған, онда Валерий Климовтың жетекшілігімен аспирантураны аяқтаған.1989 жылы Алматы қаласында «Алтын Алма» камералық оркестрін құрды. Сол жылы ол Англияға гастрольдік сапарға аттанды, онда оның талантын дыбыс жазу индустриясының өкілдері байқады. Кейінгі жылдары ол әлемдегі ең ірі лейблдермен 14 альбом шығарды, оның ішінде «Naxos» және «Sony».35 елде белсенді түрде гастрольдік сапармен болды, ал 2006 жылы Үндістандағы алғашқы кәсіби симфониялық оркестрді құрды. 2011 жылы Букингем сарайында ханзада Чарльздың алдында өнер көрсетті.Бейсенғалиев Sony BMG Алтын дискісімен марапатталды. 2017 жылы ол өзінің 55 жылдығын концерттер сериясымен атап өтті, Сондай-ақ Астанада «Дыбыс энергиясы» атты ауқымды шоу ұйымдастырды.

Мәдина Ералиева – ұлы қазақ әншісі, ұлттық эстрада мен фольклор өнерінің тарихында айрықша із қалдырған тұлға. Оның таза дауысы (колоратурлы сопрано) және терең оймен орындаған әндері тыңдаушылардың жүрегіне жол тапты.1954 жылы Қызылорда облысында дүниеге келген Мәдина Ералиева музыкалық білімін Қызылорда педагогикалық училищесінде алып, кейін Қазақ әйелдер педагогикалық институтын бітірді. Әншілік мансабы Институттың әдебиет және өнер факультетінде басталды, бірақ шынайы танымалдыққа ол Алматы облыстық филармониясының солисті ретінде жетті, бұл жерде өмірінің соңына дейін жұмыс істеді.2000 жылы автомобиль апатынан қайғылы түрде қаза тапқанымен, оның есімі тыңдаушылардың жүрегінде мәңгі қалды. Алматыда оның есімімен аталған көше мен Қызылордада мәдениет сарайы бар, онда әншінің естеліктері сақталған музей ашылған.Мәдина Ералиева көптеген марапаттарға ие болды, оның ішінде Қазақ ССР-нің және Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген артисті атақтары, сондай-ақ Өзбекстан Республикасының Құрмет грамотасы бар. Оның өмірі мен шығармашылығы туралы «Мәдина» (2002) және «Қазақтың Мәдинасы» (2013) атты кітаптар жарық көрді.Мадина Ералиеваның шығармашылық мұрасы тек әндермен ғана шектелмейді, ол қазақ музыкалық мәдениетінің дамуына қосқан зор үлесімен де ерекшеленеді.

Меруерт Қаратайқызы Өтекешева – аты аңызға айналған актриса, Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі, "Құрмет" орденінің иегері.1969-1973 жылдары қазақ мемлекеттік Құрманғазы атындағы өнер институтының театр факультетін, КСРО халық әртісі Хадиша Бөкееваның класы бойынша бітірді.Бұдан кейін Мұхтар Әуезов театрының актерлік құрамында үзіліссіз еңбек етті. Театрдағы алғашқы рөлі Шыңғыс Айтматовтың "Құс жолы" повесі бойынша сахналанған "Ана-Жер-ана" спектакліндегі Әлиман рөлі болды. Аталған туындыны 1973 жылы Әзербайжан Мәмбетов сахналаған болатын.Сондай-ақ, театр қабырғасында жүріп ұлттық классика мен заманауи драматургиядан Мұхтар Әуезовтің "Қарагөзінде" Қарагөздің, "Еңлік-Кебек" дастанында Еңліктің, Тахауи Ахтановтың "Жоғалған досында" Ғайнидің, Дулат Исабековтің "Әпкесінде" Гауһардың, Әлжаппар Әбішевтің "Кәусарында" Кәусардың, Асқар Сүлейменовтің "Жетінші палатасында" медбикенің, Сәбит Мұқановтың "Мөлдір махаббатында" Бәтестің анасының, Роза Мұқанованың "Мәңгілік бала бейнесінде" депутат Күләштің, Тынымбай Нұрмағамбетовтің "Ескі үймен қоштасуында" ананың рөлін сомдады.Меруерт Өтекешова театр өнерінің жұлдызы болып қана қоймай, кино әлемінде де бірегей рөлдерімен халық көзайымына айналды. "Қыз Жібек", "Ғани Мұратбаев", "Ұлдың оралуы", "Қосымша сұрақтар", "Тентек балалар", "Аждаһа жылы", "Өрнек", "Өтелмеген парыз", "Жауын", "Ақ бақсы", "Шоқан Уәлиханов", "Қазақфильм", "Қырғызфильм", "Махамбет", "Арман қала", "Секіріс" фильмдерінде әртүрлі рөлді сомдады. Мұнымен қатар, соңғы рет 2010-2012 жылдары аралығында "Хабар" агенттігінің "Жаным" телехикаясында ойнаған болатын.1982 жылы "Қарагөз" қойылымындағы Қарагөз рөлі үшін Мәскеудегі бүкіл одақтық жастар шығармашылығы байқауының лауреаты атанды. 1982 жылы Қазақстан еңбек сіңірген әртісі атағын иеленіп, республикалық "Жігер" фестивалінің лауреаты болды. 1991 жылы КСРО кинематографистер одағының мүшесі болып, 2008 жылы "Құрмет" орденінің иегері атанды. Бұдан өзге 2016 жылы "Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 25 жыл" медалімен марапатталды. 

Миржақып Дулатов – қазақ ақыны, жазушы, журналист, драматург, «Алаш-Орда» қозғалысы жетекшілерінің бірі.1885 жылы 25 қарашада Торғай облысында дүниеге келген. Ерте жастан ата-анасынан айырылды – анасы 2 жасында, әкесі 12 жасында қайтыс болды. Бастауыш мектепті, содан кейін орыс-қазақ училищесін (1902) бітіріп, ауыл мұғалімі болды. Оның тәлімгері Ахмет Байтұрсынов болды, онымен Миржақып әдебиет пен саясатта ынтымақтасты. 1904 жылы Қарқаралыда Әлихан Бөкейхановпен танысты.1907 жылы Дулатов Санкт-Петербургке бүкілресейлік кадеттер съезіне қазақ конституциялық демократтар партиясының делегаты ретінде барды. Ол жерде «Жастарға» поэмасын жариялаған «Серке» журналын құрды.1910 жылы Миржақып Дулатов қазақтың алғашқы романы «Бақытсыз Жамал» шығармасын жазды. Онда қазақ қоғамындағы әйелдердің мәселелерін ашты.Сонымен қатар ол қазақ реформаторларының бірі болды. Оның қызметі биліктің күдігін тудырды және 1911 жылы Семейде «Жұмбақ» өлеңі үшін қамауға алынды, онда император II Николайды астарлап келеке етті. Ол 2 жылға бас бостандығынан айырылды, бірақ кейін жазаны 2000 рубль айыппұлмен ауыстырды.Босатылғаннан кейін Дулатов Ахмет Байтұрсыновпен бірге құрған «Айқап» журналы мен «Қазақ» газетінде белсенді түрде жарияланды. 1913 жылы «Азамат» поэмасын жариялады.1917 жылы Орынбордағы Бірінші бүкілқазақ съезінің ұйымдастырушысы болды, онда «Алаш» партиясы құрылды, ал кейін Алаш Орда үкіметінің құрамына кірді.1920 жылы Алаш автономиясы талқандалғаннан кейін саясаттан кетіп, баспа және педагогикалық қызметпен айналысты. 1928 жылы араб әліпбиін жоюға қарсы шығып, оны қазақ тілі мен мәдениетіне төнген қатер деп санады.

Мақатаев Мұқағали Сүлейменұлы (1931 жылы дүниеге келіп, 1976 жылы дүниеден өткен. Шын аты Мұхаммедқали) – қазақтың лирик ақыны, мұзбалақ ақын, өз заманында лайық бағасын ала алмаса да өзінен кейінгілер үшін мәртебесі биік ақиық ақын.Ол 1931 жылы 9 ақпанда Алматы облысы, қазіргі Райымбек (бұрынғы Нарынқол) ауданының Қарасаз ауылында дүниеге келген. Алайда, құжаттар бойынша ақынның туған күні ақпанның 9 жұлдызында тойланады. Ауыл орта мектебін 1948 жылы бітіріп, өз ауылында комсомол, кеңес қызметтерінде болған. Кейін аудандық газетте әдеби қызметкер, Қазақ радиосында диктор болған.Ол 1962 жылы Алматыға қоныс аударып, әдеби ортаға етене араласа бастайды. Алматы Шет тілдері институтының неміс тілі, Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультеттерінде оқып және Мәскеудегі М. Горький атындағы әлем әдебиеті институтында білім алады.Мұнан соң «Социалистік Қазақстан» (қазіргі «Егемен Қазақстан») газетінің (1962-1963 жылдары), «Мәдениет және тұрмыс» (қазіргі «Парасат») (1963-1965 жылдары), «Жұлдыз» (1965-1972 жылдары) журналдарының редакциясында, Қазақстан Жазушылар одағында (1972-1973 жылдары) қызмет атқарады. Мұқағали Алматыдағы қазақ әдебиеті мен өнерінің қаймақтары шоғырланған ортада өткерген аз ғана жылдар ішінде өзіндік дара үнін, суреткерлік қайталанбас дарынын танытып, өнімді еңбектене білді. «Ильич» (1964), «Армысыңдар достар» (1966), «Қарлығашым келдің бе?», «Мавр» (1970), «Аққулар ұйықтағанда» (1973), «Шуағым менің» (1975) атты жыр жинақтарын көзінің тірісінде жариялап үлгерді. Мұқағали поэзиясының қайнар көзі, шабыт тұғыры туған елі, өскен жері, Отан тағдыры, замана тынысы, замандастарының арман аңсары. Осының бәрін Мұқағали жас дарынға тән қайталанбас шеберлікпен, тәңірдің таңдайынан төгілгендей поэтикалық мінсіз үйлесіммен, әр жүрекпен тіл табысар сыршыл да шыншыл сезіммен, нағыз поэзияға ғана тән бейнелі образдармен бедерлеп, өлмес өнер деңгейінде туындатып отырған.Аз ғұмыры ішінде бірнеше лирикалық жыр жинағы мен дастандарын ұсынған. Жыр аудармасы саласында Шекспирдің сонеттерін, Дантенің «Құдіретті комедиясын» қазақшалады. Ақынның «Саржайлау», «Сөнбейді әже, шырағың», «Кел, еркем, Алатауыңа» өлеңдеріне сазгер Н.Тілендиев ән шығарған.Ақынның туған ауданында бір орта мектеп, Алматы қаласында көше және гимназия оның есімімен аталады.Ақынның тұңғыш өлеңдері “Қырман басында”, “Қойшы бала — Әкітай” ауданындағы “Советтік шекара” газетінде жарияланды (1949). “Інімнің ойы”, “Шебер” өлеңдері “Жастық жыры” атты жинаққа енді (1951). Алғаш Мұқағали талантын бағалаған Ә.Тәжібаев: “Өзіңнен де жігерлілеу, оттылау жас жеткіншек жеткенде, мақтанбасқа бола ма?!” деген еді (“Қазақ әдебиеті”, 18.3.1960). Ол 1976 жылдың 27 наурызында Алматыда дүниеден өткен.  

Мұхтар Омарханұлы Әуезов – көрнекті қазақ жазушысы, драматург және ғалым. Ленин (1959) және Сталин сыйлықтарының (1949) лауреаты, Қазақ КСР ҒА академигі (1946). Оның «Абай жолы» роман-эпопеясы әлем әдебиетінің классикасына айналды.Әуезовтің тарихи тақырыпқа баруының тамыры тереңде жатыр. Тұңғыш көркем туындысы «Еңлік-Кебек», онан кейін «Хан Кене» мен «Қилы заман», «АйманШолпан», «Қарақыпшақ Қобыланды» драмалары да осыны аңғартады. Бұлардың кейбіреуі ел арасында кең тараған, бұрыннан белгілі сюжетке құрылса, «Хан Кене», «Қилы заман» тарихта болған нақтылы оқиғаларды арқау еткен.Әуезов 20 жылдардың өзінде проза мен драматургияда келелі туындылар беріп, қазақ әдебиетінің классигіне айналды. Отызыншы жылдары бір топ әңгіме («Қасеннің құбылыстары», «Іздер», «Шатқалаң», «Құм мен Асқар», «Бүркітші»), пьесалар («Айман–Шолпан», «Тас түлек», «Шекарада», «Түнгі сарын») жазады.1936 жылы «Қазақ әдебиеті» газетінде «Татьянаның қырдағы әні» дейтін прозалық үзінді жарияланды. Бұл – болашақ романның бір тарауы еді. Осыдан соң, 1940 жылы, Л.Соболевпен бірлесіп «Абай» трагедиясын жазды.Мұхтар Омарханұлы 15 жыл бой «Абай жолы» атты өзінің 4 томдық даңқты тарихи романэпопеясын жазды. Мұның «Абай» аталған бірінші кітабы 1942 жылы, екіншісі 1947 жылы жарық көрді. Орыс тіліне аударылған. «Абай» романының екі кітабы 1949 жылы 1дәрежелі КСРО Мемлекеттік сыйлығын алды. Төрт кітаппен біткен эпопея 1959 жылы Лениндік сыйлыққа ие болды. «Абай жолы» 30 тілге аударылып, дүйім дүние оқырманынан өте жоғары баға алды.Көркем тәржіме жұмысына белсене атсалысып, И.Тургеневтің «Дворян ұясын» аударды, КСРО жазушыларының ІІ съезінде көркем аударма туралы арнаулы баяндама жасасты.Ғалым, педагог Әуезов қазақ әдебиеті тарихын зерттеу, әдебиет кадрларын даярлау жөнінде шексіз көп еңбек сіңірді. Абайтану ғылымының негізін салды, көп томды «Қазақ әдебиеті тарихының» қазақ фольклорына арналған томының (1960) негізгі авторы және редакторы болды. Қырғыздың «Манас» эпосы туралы монография жазды.КСРО Жазушылар одағы Президиумының, Бейбітшілікті қорғау кеңесі комитетінің, Лениндік сыйлықтар жөніндегі комиссияның мүшесі, Қазақ КСР Ғылым академиясының академигі, Қазақ мемлекеттік университетінің көп жылдар бойы профессоры болған Әуезов 4–5сайланған Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты ретінде де зор қоғамдық міндет атқарды.«Абай жолы» эпопеясынан кейін дәуір шындығын суреттейтін кең ауқымды жаңа эпопея жазуға кіріскен еді. Соның «Өскен өркен» атты 1кітабының нұсқасын салып кетті. Ол 1962 жылы жарияланды.Әдеби еңбегі үшін жазушы 1957 жылы Ленин орденімен марапатталды. 1961 жылы 27 маусымда қайтыс болғаннан кейін, республика үкіметінің қаулысымен Қазақ КСР ҒА Әдебиет және өнер институтына, Қазақтың мемлекеттік академиялық драма театрына Мұхтар Омарханұлы Әуезовтің есімі берілді. Жазушының әдебимемориалдық музейі ашылды, Алматы қаласының бір ауданы, бірқатар мектептер, көшелер қаламгер есімімен аталады. Туғанына 100 жыл толуына орай мерекесі ЮНЕСКО шешімімен дүниежүзілік деңгейде аталып өтті. Шығармалар жинағының 50 томының 36 томы жарық көрді (1998–2008).

Мұхтар Шаханов - 1942 жылы 2 шілдеде Оңтүстік Қазақстан облысы, Отырар ауданы, Шілік ауылында дүниеге келген. Жеті жылдық мектепті бітірген соң, трактордың тіркеушісі, облыстық «Оңтүстік Қазақстан» газетінде корректор, әдеби қызметкер, «Лениншіл жас» газетінде оңтүстік облыстар бойынша меншікті тілші, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысы, республикалық «Жалын» журналының бас редакторы, т.б. қызметтер атқарды.КСРО халық депутаты, КСРО Жоғарғы Кеңесінің мүшесі, ҚР Халық депутаты болды. 1993-2003 жж. Қазақстан Республикасының Қырғыз республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі қызметінде болды. 2003-2004 жж. «Жалын» журналының бас редакторы, әлем ойшылдарының басын біріктіретін «ХХІ ғасыр және Руханият» атты халықаралық элита клубының Президенті. 2004 жылы ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты болды. Көптеген өлең кітаптарының және халық арасына кең тараған бірқатар әндердің авторы. Балладалары мен поэмалары дүние жүзі халықтарының 20-дан астам тілдеріне аударылған. «Махаббат заңы», «Сенім патшалығы», «Сократты еске алу түні» атты драмалары республикамызда және шетел театрларында қойылған. Ш.Айтматовпен бірлесіп жазған «Құз басындағы аңшының зары» атты эссе кітабы мен «Сократты еске алу түні» драмасы көптеген тілдерге аударылған. «Шыңғыс ханның пенделік құпиясы» драмалық туындысы негізінде Украинаның Довженко атындағы киностудиясы екі сериялы телефильм шығарды. «Уақыт бедерлері», «Зерде кітабы» атты жинақтары орыс тілінде шықты. Қырғыз Республикасының Халық ақыны (1994), Қазақстан Республикасының Халық жазушысы (1996), БҰҰ Қоршаған орта бағдарламасы сыйлығының, Қазақстан және Бүкілодақтық Ленин комсомолы сыйлықтарының, Түрік Республикасының «Түрік дүниесіне қызметі үшін» халықаралық сыйлығының және Қырғыз Республикасы халықаралық «Руханият», түрік дүниесі жазушылар бірлестігінің «Шахрияр», ЮНЕСКО-ның «Боорукер» клубы сыйлықтарының иегері. 2002 жылы «Жазагер жады космоформуласы» шығармасы үшін Калифорния Ғылым, индустрия, білім және өнер академиясының А.Эйнштейн атындағы алтын медалі, Түркияның Гебзе қаласында «Түркі тілдес халықтар арасындағы ең үздік әлем ақыны» сыйлығы берілген. «Тың және тыңайған жерлерді игергені үшін», «Еңбектегі ерлігі үшін» медальдарымен марапатталған.

Нағима Есқалиева – қазақ эстрадасының аңызы, еліміздің музыкалық өнеріндегі жарқын тұлғалардың бірі. Ол 1954 жылы 3 наурызда дүниеге келген. Қазақстанның халық әртісі (1999) және Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген әртісі (1985), өзінің ерекше дауысымен және сахналық өнерімен көпшіліктің сүйіспеншілігіне бөленген.Нағима Хабдулқызы жас кезінен сахнаға қызығып, музыкалық білім алды. Ол республикалық эстрада және цирк өнері студиясын (Бақытты Кесоглу сыныбы) және Чайковский атындағы музыкалық колледжді бітірді. 1977 жылы өнер жолын «Қазақконцерт» ұйымында бастады, кейіннен «Гүлдер» ансамблінің мүшесі болды. 1985 жылы «Медеу» ансамбліне қосылды, онда да өзінің ерекше орындаушылық қабілеттерін көрсете білді.Нағима Есқалиева қазақша халық әндерінен бастап, кеңестік және заманауи эстрадалық шығармаларды мәнерлі орындады. Оның дауысы қазақ эстрадасының дамуына зор үлес қосты. Ол Чехословакия, Моңғолия, Алжир, Куба, ГДР мен Дания сияқты елдерде гастрольдерде болып, әлемнің түрлі түкпірлерінде қазақ музыкасын танытты.Сонымен қатар, Нағима Есқалиева отандық вокалдық шоулардың белсенді қатысушысы болды, оның ішінде SuperStar KZ және X Factor Қазақстан (сегіз маусым) жобаларының қазылар алқасының мүшесі болды. Ол қазақ эстрадасының жаңа ұрпағын тәрбиелеу мен дамуына үлкен ықпал етті.Нағима Есқалиева – қазақ мәдениетінің алтын қорында өз орны бар тұлға, оның шығармашылық жолы мен өнері ұрпақтан-ұрпаққа үлгі болып қала береді.

Нұрғали Нүсіпжанов - 1937 жылы 5 қаңтарда туған – қазақтың көрнекті әншісі, Қазақстан Республикасының халық әртісі (1993), Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының (1982) иегері. Ол Қазақ мемлекеттік консерваториясының вокал факультетін 1964 жылы бітірген.Нүсіпжанов өзінің еңбек жолын Қазақ опера және балет театрының солисті ретінде бастаған, кейін Қазақ филармониясында және Қазақ радиосында музыкалық қызмет атқарған. Оның шығармашылығы қазақтың халық әндерін, сондай-ақ атақты композиторлардың шығармаларын қамтиды. Нұрғиса Тілендиевтің көптеген вокалдық шығармаларының алғашқы орындаушысы ретінде танылған. Ол сондай-ақ «Жазир» ансамблінің мүшесі болып, көптеген концерттер мен шығармашылық жобаларға қатысқан.Нұрғали Нүсіпжановтың репертуарында қазақтың халық әндерімен қатар Роза Бағланова, Бибігүл Төлегенова, Роза Рымбаева, Мақпал Жүнісова сынды аңыздармен бірге орындаған шығармалар да бар. Оның жеке концерттері Қазақстанның түкпір-түкпірінде және шетелде Еуропа, Азия және Африка елдерінде үлкен сұранысқа ие болды.Нұрғали Нүсіпжанов бірнеше марапаттардың иегері, соның ішінде Құрмет, Парасат, Барыс III ордендерімен марапатталған. Ол Алматы қаласының азаматы және Өзбекстанның еңбек сіңірген мәдениет қайраткері.

Нұрғиса Тілендиев – композитор, дирижер, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері, Халық қаһарманы.Дәулескер домбырашы 1925 жылы 1 сәуір күні Алматы облысы Іле ауданында дүниеге келген.Әртүрлі жылдары Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театрының дирижері, Қазақтың халық аспаптар оркестрінің бас дирижері, Қазақфильм киностудиясы музыка редакциясының бас редакторы, 1981 жылдан Отырар сазы фольклорлық-этнографиялық ансамблінің ұйымдастырушысы әрі көркемдік жетекшісі қызметтерін атқарды.Алтын таулар операсының (Қ.Қожамияровпен бірге), Достық жолымен балетінің (Л.Степановпен бірге), Ортеке балет-поэмасының, Менің Қазақстаным кантатасының, оркестрге арналған Поэма, Ата толғауы, Ақсақ құлан, Аққу, Арман, Махамбет, Көш керуен поэмалары мен Халық қуанышы, Қайрат, Жеңіс салтанаты атты кіріспелердің, 400-ге тарта ән мен романстың авторы. 50-ден астам драмалық қойылымға, 19 көркем фильмге, 17 мультипликациялық фильмге, 14 деректі-хроникалық фильмге музыка жазды. Бірегей тұлға екі рет Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталған.

Нұрлан Алтайұлы Өнербаев 1961 жылы 4 қарашада Оңтүстік Қазақстан облысы Төлеби ауданының Көксаек ауылында дүниеге келген. 1980 жылы Қазақ мемлекеттік драма театры жанындағы театр студиясын, ал 2000 жылы Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің заң факультетін бітірген.1980-1991 жылдары М.Әуезов атындағы академиялық драма театрында актер болып жұмыс істеді. 1990-1998 жылдары "Қазақ радиосын" басқарды, содан кейін эстрадалық-симфониялық оркестрінің солисі, "Хабар" агенттігінің дубляж тобының аудармашысы және жетекшісінің орынбасары болды. 1998-2002 жылдары Президенттік оркестрдің жетекші солисі және шығармашылық тобының көркемдік жетекшісі болды. 2001-2006 жылдары қайтадан "Қазақ радиосында" жұмыс істеді, содан кейін Алматы қаласының Мәдениет департаментін басқарды. 2008-2011 жылдары ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты болды.2011 жылдан бастап шығармашылық қызметпен айналысады. Оның репертуарында "Сағыныш", "Ауылым", "Әке арманы", "Анашым", "Қарағым-ай", "Айдай" және басқа да 300-ге жуық ән бар. Ол жас әншілердің репертуарына енген 70-тен астам әннің алғашқы орындаушысы.Қазақстан мәдениетіне қосқан үлесі үшін "Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген әртісі" және "Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері" атақтарымен марапатталған.

Нұрсұлу Елубайқызы Тапалова (1923–1998) — қазақ және совет балет әртісі, киноактриса, Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген әртісі (1954). Бала кезінен сахна өнеріне қызығушылық танытып, әуесқой театр тобында өнер көрсеткен. 13 жасында Қазақ академиялық опера және балет театры жанындағы би мектебіне түсті.1936—1939 жылдары театрдағы балет мектебінде Қ.Жандарбековтің жетекшілігімен оқыды. 1936 жылдан Қазақ академиялық опера және балет театрының балет солисі, ал 1953 жылдан бастап «Қазақконцерт» құрамында өнер көрсетті.Эстрадалық концерттер мен миниатюра жанрында жарқырап көрінді.1946 жылы 6 қарашада Л.Хамидидің «Қазақ биін» Октябрь революциясының 29 жылдығына арналған үкіметтік концертте орындады. Оның шеберлігі И.В.Морозовтың «Доктор Айболит» және М.Моисеевтің қойылымындағы «Эсмеральда» балеттерінде көрінді.Балеттен басқа, Тапалова 20-ға жуық фильмге түсіп, сахналық және кинематографиялық қызметті сәтті үйлестірді. 1947 жылы Алматы қалалық кеңесінің депутаты болып сайланды (1947—1949).1954 жылы Жамбылдағы Қазақ мемлекеттік филармониясында мансабын жалғастырып, Қазақ КСР ән және би ансамблінде өнер көрсетті. 1958 жылы Мәскеуде қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігін мерекелеуге қатысты.Нұрсұлу Тапалова қазақ балеті, эстрадасы мен киносы тарихында өзіндік із қалдырып, өзінің буынының жарқын өкілдерінің бірі болды.

Олжас Сүлейменов – қазақ ақыны, жазушы, әдебиет сыншысы, қоғам қайраткері және еңбек дипломаты. Ол Қазақстанның ең танымал әдеби тұлғаларының бірі ғана емес, сондай-ақ әлемдік деңгейде экологиялық мәселелер мен ядроға қарсы қозғалыстың белсенді қолдаушысы ретінде танымал. Семей полигонының жабылуына қол жеткізген "Невада-Семей" қозғалысының жетекшісі болып, еліміздің экологиялық қауіпсіздігі үшін елеулі жұмыстар атқарды.Олжас Сүлейменов 1936 жылы Алматы қаласында дүниеге келген. 1954 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің геологиялық барлау факультетіне оқуға түскен, бірақ кейін әдебиет саласына бет бұрып, Мәскеудегі Горький атындағы Әдебиет институтын бітірді. Әдебиетке деген сүйіспеншілігі оны көптеген шығармалар жазуға итермеледі. Оның көрнекті шығармаларының ішінде "Аргамаки", "Сазды кітап", "Аз и Я", "Тіл" сияқты туындылар ерекше орын алады. 1961 жылы жазылған "Жер, адамға тағзым" өлеңі Юрий Гагариннің алғашқы ғарышқа ұшуына арналып, әлемге әйгілі болды.Сүлейменовтің шығармалары түркі тілдерінің, көне орыс мәдениетінің және тарихының әсерін зерттеуге бағытталған. Ол көптеген халықаралық ұйымдарда жұмыс істеп, Қазақстанның Италиядағы, Грекиядағы, Мальтадағы және ЮНЕСКО жанындағы тұрақты өкілі болды.Саяси және қоғамдық қызметі барысында Сүлейменов КСРО және Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің депутаты болды, экология мен мәдениет мәселелеріне зор үлес қосты. Қазақ киносының дамуына да ықпал етіп, "Қыз Жібек" және "Аталар елі" сияқты фильмдердің шығарылуына себепші болды.Олжас Сүлейменов Қазақстанның әдебиетін, ғылымын және қоғамдық өмірін байытқан тұлға ретінде өз есімін тарихта қалдырды.

Оралхан Бөкей – Қазақстанның бірегей жазушыларының бірі, оның шығармалары ұлттық әдебиеттің ажырамас бөлігіне айналды. 1943 жылы Катонқарағай ауданында дүниеге келген және жастайынан туған жерінің сұлулығын бойына сіңірген, ол кейіннен оның шығармашылығының басты тақырыбына айналды.Оның әдебиеттегі жолы журналистика саласынан басталды – ол аудандық және республикалық газеттерде жұмыс істеді, содан кейін «Қазақ әдебиеті» газетін басқарды. «Қамшыгер» (1970) алғашқы жинағы шыққанда аты көпке мәлім болды. Одан кейін «Жеті қарақшы», «Қайдасың, маңдайы қара құлыншағым?», «Мұзтаулар» және әлемнің көптеген тілдеріне аударылған басқа да шығармалары жарық көрді.Жазушы қарапайым халықтың өмірі туралы жазды. Бірақ прозасының тақырыптық мазмұны әлде қайда кең. Онда тағдыр, адам табиғаты, жақсылық пен жамандық туралы философиялық ойлар айтылды. Қаламгер көптеген сыйлықтарға ие болды, оның шығармалары неміс, ағылшын, қытай, жапон және басқа тілдерге аударылды. Ол Қазақстан әдебиетінде өшпес із қалдырды, ал оның кітаптары жаңа оқырмандар ұрпағына мұра болып қалды.

Раиса Садықова Қазақстан тарихына симфониялық оркестрдің алғашқы кәсіби әйел дирижері ретінде енді. Оның шығармашылық қолтаңбасы сирек кездесетін шынайы музыкалық дарынымен, әртістік қабілетімен, жоғары кәсіпқойлық және ерекше техникасымен ерекшеленді.Біртуар тұлға Қазақ ұлттық аспаптық оркестрінің әртісі болып жұмыс істеді. Ұзақ жылдар бойы Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театрының дирижері болды.Дирижердің репертуарында симфониялық музыканың жауһарлары, опера және балет спектакльдері, қазақ классикасының інжу-маржандары бар. Ол симфониялық оркестрге ғана емес, «Отырар сазы» фольклорлық-этнографиялық оркестріне және Құрманғазы атындағы Қазақ халық аспаптар оркестріне де дирижерлік етті. Көптеген жылдар бойы Алматыдағы Құрманғазы атындағы консерваторияда педагогикалық қызмет атқарды.Дирижерге ерен еңбегі үшін «Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері» атағы берілді.

Рамазан Бапов – әлемдік өнер тарихында жарқын із қалдырған қазақ балетінің жұлдызы. Оның есімі сахнаға талант, берілгендік пен адалдықтың символына айналды.Өнерге қарапайым отбасыдан келген Рамазанның балалық шағы балет әлеміне деген сүйіспеншілігімен өтті. Ағаларының балетке барғанынан кейін, тағдыр оны ұлы ұстаз Александр Селезневтің назарын аударды, әрі сол сәттен бастап Рамазанның балеттегі керемет жолы басталды.Мәскеу хореографиялық училищесінде оқып жүрген кезінде ол өзінің пластикалық қозғалыстары, мәнерлілігі мен ерекше орындау стилімен бірден назар аударды. 1966 жылы Варнадағы беделді байқауда ол Михаил Барышниковтан кейін күміс жүлдеге ие болды. Үлкен театрдан ұсыныстар түскеніне қарамастан, Рамазан Бапов отанына оралып, Қазақтың опера және балет театрының солисті атанды.Сахнада ол жай биші емес, нағыз өнер шебері болды. Оның секірулері ұшқандай, ал драмалық тереңдігі көрермендерді баурап алды. Майя Плисецкаяның өзі оның би билеу мәнеріне тәнті болған: жеңілдігі, жылтырлығы және әр қимылының нәзіктігі оны ерекше етті.Қазақстан балетінің тарихында бірінші және жалғыз КСРО халық әртісі болып, ол еліміздің намысын әлемнің үздік сахналарында танытты. Кейін ол жас бишілерге өз тәжірибесін үйретті, Түркияда балет мектебін ашып, өнерін жаңа ұрпаққа жеткізді.2007 жылы Қазақстанға оралған Рамазан Бапов, Қазақстанның Опера және балет театрының хореография бөлімін басқарды. Өмірінің соңғы жылдарында да ол өнерге адал болып, жаңа буын балет өнерпаздарын тәрбиеледі.Қазақстан балетінің тарихында оның есімі мәңгі сақталады, ал оның жұмысы әлемнің түрлі елдеріндегі жанкүйерлердің жүрегінде мәңгі орын алады.

Ришат Абдуллин – қазақ опера өнерінің алтын дәуірін қалыптастырған бірегей баритон иесі. Оның даусынан дала ұлылығы, халық жанының құдіреті мен нәзік лирикасы естілді. Ол орындаған ариялар – жай ғана музыка емес, қазақ өнерінің бір тұтас тарихы.1916 жылы Өскемен қаласында татар отбасында дүниеге келген Ришат Абдуллин бала күнінен музыкаға бейім болды. Егіз інісі Мұсылманмен бірге әкесіне көмектесе жүріп, еңбекқорлық пен табандылықты бойына сіңірді. Алайда оның жүрегінде әрдайым музыка өмір сүрді. Бұл талант оны өнер әлеміне жетеледі.Алматы музыкалық-драма колледжінде білім алып, кейін Мәскеу консерваториясының қазақ студиясында кәсіби шеберлігін шыңдады. 1944 жылы опера өнерінде өзіндік қолтаңбасын қалдырған аңыз тұлға Ахмет Жұбановтың жетекшілігімен үлкен сахнаға жол тартты.Ришат пен Мұсылман Абдуллиндер – сахнада бірін-бірі толықтырған ерекше дуэт болды. Бірі тенор, бірі баритон – олардың орындауындағы шығармалар тыңдарманға ерекше әсер сыйлады. Олар тек опералық ариялармен шектелмей, қазақ, орыс, татар халық әндерін, әлемдік классиктердің туындыларын да шебер орындады. Олардың өнері музыкалық алтынға айналып, қазақ сахнасында мәңгілікке қалды.Ришат Абдуллиннің шығармашылық жолы тек операмен ғана шектелмеді. Ол киноға түсіп, ұлттық мәдениеттің дамуына үлкен үлес қосты. Оның еңбегі жоғары бағаланып, КСРО халық әртісі атағын иеленді. Ол қазақ өнерінің биік шыңында қалып, дауысы мен мұрасын тыңдарман жүрегінде мәңгіге қалдырды.

Роза Тәжібайқызы Бағланова (1922–2011) — аты аңызға айналған қазақ әншісі, КСРО халық әртісі, қазақ халық және эстрадалық әндерін шебер орындаушылардың бірі әрі бірегейі. Оның есімі табандылықтың, таланттың және өнерге деген адалдықтың символына айналды. Әншінің дауысы әлемнің түкпір-түкпіріндегі тыңдарманды баурап алды.Әнші 1922 жылы 1 қаңтарда Қызылорда облысында дүниеге келген. Бала кезінен музыкалық дарынымен ерекшеленді, мектепті бітіргеннен кейін Ташкент тоқыма институтына түсті. Алайда соғыс тағдырын өзгертті — Ұлы Отан соғысы жылдарында жас әнші майдандағы жауынгерлердің алдында концерттік бригадалармен өнер көрсетіп, олардың жауынгерлік рухын көтерді.Соғыстан кейін Роза Бағланованың есімі шартарапқа аян болды. Ол Қазақ мемлекеттік филармониясының, содан кейін Мемлекеттік академиялық опера және балет театрының солисі болды. Оның репертуарына қазақ халық әндері, сондай-ақ орыс, өзбек, кәріс, қытай және тіпті неміс тілдеріндегі эстрадалық шығармалар кірді.Роза Бағланова Кремльді, Берлинді, Парижды, Праганы, Венаны, Варшаваны және Пекинді қоса алғанда, әлемнің ең үлкен сахналарында өнер көрсетті. Оның даңқын ерекше арттырған “Ах, Самара-городок” әні болды.Біртуар тұлға өнердің дамуына қосқан үлесі үшін КСРО халық әртісі (1967) атағын, Ленин орденін, «Отан» орденін және басқа да жоғары мемлекеттік наградаларды қоса алғанда, көптеген марапаттарға ие болды. Роза Бағланова қазақ мәдениеті тарихында өшпес із қалдырды. Оның рух пен жігерге толы дауысы қазақ елінің мәңгілік мұрасы болып қала бермек.

Роза Қуанышқызы Рымбаева (1957 жылы 28 қазанда туған) — аты аңызға айналған қазақ әншісі, Қазақ КСР халық әртісі, қазақстандық эстрада тарихындағы ең шебер орындаушылардың бірі. Оның есімі Қазақстанның музыкалық өнерінің символына айналды, ал оның дауысы мен сахналық шеберлігі миллиондаған тыңдарманды баурап алды.Семей облысында (қазіргі Абай облысы) дүниеге келген. Бала кезінен музыкалық қабілетін көрсетіп, көп ұзамай Алматыдағы эстрадалық-цирк училищесіне түсті. 1976 жылы Қазақконцерттің солис ретіндеі еңбек жолын бастады.Роза Рымбаеваға Болгариядағы «Алтын Орфей» жас орындаушылардың халықаралық конкурсында жеңіске жеткеннен кейін әлемдік танымалдыққа ие болды(1977). Бұл жеңіс оған әлемнің ең үлкен сахналарына жол ашты. Кейін әнші қазақ елін халықаралық фестивальдерде танытып, Еуропада, Азияд және Солтүстік Америкада өнер көрсетті.Әншінің репертуарына эстрадалық, халықтық және академиялық шығармалар кіреді. Оның ең танымал әндерінің арасында — Ұлы Отан соғысының батыры Әлия Молдағұловаға арналған «Әлия», «Туған жер», «Күнге табыну», «Кестелі орамал» және басқа да көптеген әндер бар. Оның дауысы күшімен, тереңдігімен және эмоционалдығымен ерекшеленеді.Қазақстан мәдениетінің дамуына қосқан үлесі үшін оған Қазақ КСР Халық әртісі атағы, «Отан», «Парасат» ордендері, сондай-ақ көптеген халықаралық сыйлықтар берілді. Музыкалық мансабынан басқа, Роза Рымбаева жас әртістерді оқытып, педагогикалық қызметпен айналысады және қайырымдылық жобаларына белсенді қатысады.Бүгінде ол қазақстандық эстраданың жарқын жұлдыздарының бірі әрі тыңдармандарын жаңа әндерімен қуантуды жалғастырып келеді. Әншінің есімі Қазақстанның музыкалық мұрасымен тығыз байланысты және оның шығармашылығы жаңа буын орындаушыларына үлгі болып қалмақ.

Сара Ыдырысқызы Көшербаева – Қазақстанның аса көрнекті балеринасы, профессор, Қазақ ССР халық өнерінің қайраткері және хорист. Ол 1966 жылы Қазақ ССР халық өнерінің қайраткері атанған.Сара Көшербаева 6 ақпан 1930 жылы Алматы қаласында дүниеге келген. Алма-Ата хореография училищесінде А. В. Селезневтің шәкірті болып оқыған, кейін Ленинград академиялық хореография училищесінде В. Костровицкая, Н. Камкова сынды шеберлермен білімін жетілдірген.1954 жылы Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театрының солисті болып, өнер жолына түсті. Оның алғашқы дебюті 1955 жылы «Қола салт атты» фильмінде Параша рөлінде болды. Сара Көшербаева «Ұйқыдағы ару», «Аққу көлі», «Жизель», «Дон Кихот», «Баядере», «Спартак» сынды әлемдік балет классикасында басты рөлдерді сомдады. Ол әлемнің көптеген елдерінде гастрольдік сапарлармен өнер көрсетті, соның ішінде Германия, Венгрия, Моңғолия және басқа елдерде.1973 жылдан бастап қайталаушы-хореограф ретінде театрда жұмыс істеді, 1975-1986 жылдары Алматы хореографиялық училищесінің директоры болды. Оның жетекшілігімен көптеген дарынды балет артистері тәрбиеленіп шықты.Соңғы жылдары Сара Көшербаева әдеби қызметпен айналысып, өзінің естеліктерін жарыққа шығарды. Ол Қазақстан балет өнерінің дамуына зор үлес қосып, 1999 жылы 24 қаңтарда Алматыда қайтыс болды. Сара Көшербаеваның шығармашылығы мен кәсіби қызметі Қазақстан балет өнерінде маңызды із қалдырды.

Сауық Жақанова — Қазақстан радиосының танымал дауыстарының бірі, еңбек сіңірген әртісі. Ол Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері (2021) және көркем сөз шебері ретінде танылған ұстаз.Сауық Мәсігутқызы Жақанова 1945 жылы Қарағанды облысының Шет ауданындағы Еркіндік ауылында дүниеге келген. Оның ата-анасы қарапайым ауыл еңбеккерлері болып, бала кезінен оған әдебиет пен сөз өнеріне қызығушылықты қалыптастырған. Үйдегі үлкен бала ретінде ол жауапкершілікті сезініп, жас кезінен әдебиетке деген ықыласы мен сүйіспеншілігін білдірді.1966 жылы Сауық Жақанова Қазақ радиосының дикторы болып жұмысқа қабылданды. Бұл мамандық қазақ тілін терең меңгеруді және мәтінді, интонацияны және эмоционалды хабарды жеткізу қабілетін талап етті. Ол 36 жыл бойы радионың маңызды дауысымен жаңалықтар, радиоспектакльдер, деректі бағдарламалар сияқты эфирлерде жұмыс істеді. Оның дауысы мемлекетке және мәдениетке қатысты маңызды хабарларда естіліп, қазақстандықтар үшін тұрақтылық пен сенімділіктің символына айналды.1995 жылы Сауық Жақановаға «Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі» атағы берілді, бұл оның радио саласына қосқан елеулі үлесін мойындау болды.2002 жылы радиодағы мансабын аяқтағаннан кейін де, ол сүйікті жұмысынан қол үзген жоқ. Сауық Жақанова Т. Жұбұлы атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясында және әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің журналистика факультетінде сахналық сөйлеу пәнінен сабақ беріп, жас журналистер мен дикторларды дайындады. Ол техникалық шеберлікті ғана емес, мәтіннің тереңдігін және мәнін тыңдаушыға жеткізуді үйретті.2021 жылы Сауық Жақановаға «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» атағы беріліп, бұл оның Қазақстан мәдениеті мен бұқаралық ақпарат құралдарын дамытуға қосқан елеулі үлесін тағы бір рет мойындады.

Сәбит Мұқанов – қазақ әдебиетінің аса көрнекті тұлғаларының бірі, қазақ әдебиетінің дамуына орасан зор үлес қосқан жазушы, қоғам қайраткері. Ол 1900 жылы 13 сәуірде қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының Ақмола губерниясында дүниеге келді. Ерте жетім қалған Сәбит Мұқанов еңбекке ерте араласып, білім мен өнерге құштарлық танытты. Бастауыш білімін ауыл молдасынан алғаннан кейін Омбыдағы мұғалімдер курсын тәмамдап, Орынбор жұмысшы факультетінде оқыды, кейін Мәскеудегі Қызыл профессорлар институтының әдебиет бөлімін аяқтады.Мұқановтың шығармашылық мұрасы қазақ әдебиетінің барлық дерлік жанрларын қамтиды. Оның поэзиясы мен прозасы ерекше бағаланады. «Көңілім», «Бостандық», «Жұмаштың өлімі», «Сұлушаш» поэмалары мен «Ботагөз», «Сырдария» романдары қазақ әдебиетінде алтын қордың бір бөлігі болып табылады. Сондай-ақ, «Өмір мектебі» атты өмірбаяндық трилогиясы мен Шоқан Уәлиханов туралы романы әдебиет әлемінде елеулі орын алады.Сәбит Мұқанов тек көркем әдебиетпен ғана шектеліп қалмай, қазақ әдебиеттану ғылымына да қомақты үлес қосты. Ол XX ғасырдың басындағы қазақ әдебиетінің аса маңызды өкілдері – Сәкен Сейфуллин, Мұхтар Әуезов, сондай-ақ Абай Құнанбаев пен Шоқан Уәлихановтың әдеби мұраларын зерттеп, сол арқылы қазақ әдебиетінің тарихын тереңдете түсуде. Оның шығармалары әлемдегі ең ірі кітапханаларда, соның ішінде АҚШ Конгресінің кітапханасы мен Австралияның Ұлттық кітапханасында сақталады.Сонымен қатар, Сәбит Мұқанов қоғам қайраткері ретінде де танылды. Ол Қазақстан Жазушылар одағын басқарған, Қазақ педагогикалық институтында сабақ берген, Ұлы Отан соғысы жылдарында соғыс тілшісі болып жұмыс істеген және Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты болған. Қызметтері үшін ол көптеген наградаларға, оның ішінде екі Ленин ордені мен Абай атындағы Мемлекеттік сыйлыққа ие болды.Сәбит Мұқанов 1973 жылы 18 сәуірде Алматыда қайтыс болды. Оның артында бай әдеби және ғылыми мұра қалды, бүгінгі ұрпақ оның шығармаларын зерттеп, жалғастырып келеді.

Сәкен Майғазиев – қазақ әншісі, ұстаз және қоғам қайраткері, қазақ эстрадасының жарқын тұлғасы, ұлттық музыка сахнасының өкілі. Оның шығармашылығы дәстүрлі және заманауи эстрадалық тенденцияларды сәтті үйлестіре білді. Сәкен Майғазиев өзінің өнер жолын МузАРТ ансамблінде бастап, қазақ эстрадасына жаңа серпін берді. Бұл топ ел музыкасына жаңаша леп әкеліп, халық әндерімен байланысын сақтай отырып, заманауи бағытты дамытуға ықпал етті.Майғазиевтің шығармашылығы тек орындаушылық қызметпен ғана шектелмейді, ол жаңа буын өнерпаздарын тәрбиелеуге де көп көңіл бөледі. Ол Республикалық эстрадалық-цирк өнері колледжінде және Қазақ ұлттық өнер академиясында шығармашылық жұмыс және халықаралық байланыстар жөніндегі проректор қызметін атқарды. Оның ғылыми қызметі қазақ эстрадасының даму тенденцияларын зерттеуге бағытталған, соның ішінде қазіргі қазақ эстрадасындағы этнофольклорлық элементтердің дамуын талдаған кандидаттық диссертация қорғаған.Сәкен Майғазиевтің еңбектері мәдениетке үлкен үлес қосты. Ол көптеген марапаттарға ие, соның ішінде Мемлекеттік жастар сыйлығының "Дарын", "Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері" атағы және "Халық Алғысы" медалі сияқты құрметтермен марапатталды. Оның қызметі сахнамен шектелмей, оқытушылық және қоғамдық жұмыстарда да еліміздің музыка өнерін дамытуға үлес қосып келеді.

Сәкен Сейфуллин – қазақ мәдениетінің жарқын өкілдерінің бірі, ақын, жазушы, қазақ әдебиетінің қазіргі қайраткері,   ел тарихына Сакен Сейфуллин – қазақ мәдениетінің жарқын өкілдерінің бірі, ақын, жазушы, мемлекет қайраткері, қазіргі қазақ әдебиетінің негізін қалаушы. Оның есімі ел тарихына мәңгілікке жазылып, халықты шабыттандырудың, ерліктің және өз халқына деген шексіз сүйіспеншіліктің символына айналды.1894 жылы Ақмола уезінде туған Сейфуллин жас кезінен бастап өз халқының рухымен, дәстүрлерімен, тілін және музыкасын терең бойлай бастады. Әдебиетке деген ерекше талантының арқасында ол қазақ поэзиясын жаңаша түрге өзгертіп, ескі дәстүрлер мен заманауи өнер ағымдарын ұштастыра білді. Оның шығармалары қазақ халқының үміттерін, армандарын айқындай отырып, сол дәуірдің дауысына айналды.Сейфуллин тек жазушы ғана емес, ұлт мәдениеті мен тілінің дамуына өз өмірін арнаған қоғамдық қайраткер де болды. Ол қазақ жазушылары арасында бірінші болып Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталды, ал оның өлеңдері мыңдаған адамды шабыттандырды.Алайда, оның патриотизмі трагедиялық тағдырға себеп болды. Репрессиялар кезінде Сейфуллин ұсталып, 1938 жылы атылды. Дегенмен, оның идеялары, еңбектері және Қазақстанға деген сүйіспеншілігі адамдардың жүрегінде мәңгі қалды. Бүгінде оның есімімен аталған көшелер, мектептер мен мұражайлар бар, ал оның шығармалары жаңа ұрпақтарға шабыт беруді жалғастыруда.Сакен Сейфуллин – бұл тек әдебиетші және қоғам қайраткері ғана емес, қазақ руханиятының бөлінбес бір бөлігіне айналған дәуір.