Третьяков галереясында «Қазақстан өнерінің жауһарлары» атты көрме жалғасуда. Бұл - Ресейде өтіп жатқан Қазақстан мәдениетінің күндері аясындағы ең маңызды шаралардың бірі. Көрмені ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі ұйымдастырған. Экспозиция көрермендердің үлкен қызығушылығын туғызып үлгерді.

Qazaq Culture редакциясы Әбілхан Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейі мен Третьяков галереясының өкілдерінен пікір алып, осы жобаның екі тарап үшін несімен ерекше екенін анықтады.

Қазақстан үшін мұндай ауқымды көрмеге қатысу - жай ғана мәдени оқиға емес, елдің заманауи еуразиялық өнер орталығы ретіндегі халықаралық беделін нығайтудағы маңызды қадам. Бұл - этнографиялық шеңберге тұйықталмай, әлемдік көркемдік үрдістермен белсенді үнқатысып отырған ұлттық өнер мектебінің кемелдігін айқын көрсетеді.

Ресейлік тарап үшін көрме - Қазақстан бейнелеу өнерінің тарихына жаңа қырынан қарауға мүмкіндік берді. Бұл - дәстүр мен жаңашылдықтың табиғи үйлесімінде дамып келе жатқан ортақ мәдени кеңістіктің бір бөлігі. Мұндай шығармашылық алмасу музейлер арасындағы кәсіби байланысты нығайтып қана қоймай, мәдени өзара ықпалдастықты тереңірек түсінуге және өңір туралы жаңа көзқарас қалыптастыруға жол ашады.

Ресейдің еңбек сіңірген мәдениет қайраткері Татьяна Губанованың айтуынша, бұл көрме көрермендерді қазақстандық кескіндемемен таныстырумен қатар, елдің тұтас бейнесін көпшілік санасында қалыптастыруға ықпал етеді.

Көрме 23 қарашаға дейін жалғасады. Қонақтардың назарына Әбілхан Қастеев атындағы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік өнер музейінің қорынан алынған 43 кескіндеме мен мүсін туындысы ұсынылған. Бұл - елдегі ең бай және ауқымды көркем коллекциялардың бірі.

Көрмені Третьяков галереясының қорларынан алынған 17 картина мен 11 мүсін толықтырған. Бұл қазақстандық және ресейлік өнер мектептерінің шығармашылық үндестігін көрсететін сирек мүмкіндік.

«Біз үшін бұл жай ғана көрме емес, бұл - елдің көркем шежіресі», - дейді Әбілхан Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейінің өкілдері.

«Әрбір шығарма - халқымыздың рухани ізденісін, дүниетанымын және эстетикалық бағдарын бейнелейді. Суретшілердің туындылары арқылы ұлттың қалыптасу тарихын және оның мәдени кодын оқуға болады», - деп атап өтті көрме кураторы Екатерина Резникова.

Экспозицияның өзегінде - Қазақстанның алғашқы кәсіби суретшілерінің бірі, аты еліміздің басты өнер музейіне берілген Әбілхан Қастеевтің шығармашылығы тұр. Оның туындылары туған жер мен көшпелі мәдениетке деген шынайы сүйіспеншілікке толы, адам мен табиғаттың үйлесімін терең сезіммен бейнелейді.

Көрме ұлттық бейнелеу өнері мектебінің қалыптасу жолын көрсетеді: ерте қазақстандық кескіндеме мектебіне ықпал еткен Николай Хлудов дәстүрлерінен бастап, Айша Ғалымбаева, Гүлфайрус Ысмайылова, Қанапия Телжанов пен Сабыр Мәмбеевтің жарқын еңбектеріне дейін. Бұл суретшілердің шығармаларында орыс реалистік мектебінің дәстүрі мен ұлттық тақырыптар табиғи үйлесім тапқан.

«Біз әр онжылдықта қазақстандық өнердің өз тамырларына адалдығын сақтай отырып, жаңа мазмұн мен пішінге ие болғанын көреміз», - дейді Қастеев музейінің өкілдері.

Бұл - ұлттық сана мен көркемдік еркіндіктің қалыптасу жолы екенін де айту керек.

Алайда қазақстандық өнердің дамуы ХХ ғасырдың орта буынымен шектеліп қалған жоқ. 1950 жылдары кәсіби негіз берік қаланған соң, жаңа толқын суретшілері өз жолын іздеп, еркін, философиялық әрі эксперименттік бағыттарға бет бұрды.

1960–1980 жылдары Қазақстан бейнелеу өнері жаңа тыныс алды, бейнелеу тілінің мүмкіндіктерін кеңейтті. Тоқболат Тоғысбаев, Шаймардан Сариев, Камиль Муллашев пен Ерболат Төлепбай ұлттық дәстүр мен әлемдік көркем үрдістерді ұштастыра отырып, кескіндемеге философиялық тереңдік пен көркемдік жаңашылдық енгізді.

Осы көпқабаттылық пен бейнелеу мәнерінің айқындылығы - қазақстандық өнердің басты ерекшелігі ретінде Третьяков галереясында да жоғары бағаланды.

П.М. Третьяков атындағы сыйлықтың лауреаты, шетелдік көрмелер бөлімінің бас маманы Татьяна Губанова көрменің Мәскеу жұртшылығы үшін тек мәдени оқиға ғана емес, нағыз жаңалық болғанын атап өтті.

«Көрермендер әсіресе Сергей Калмыков пен Әбілхан Қастеевтің пейзаждарына, Сабыр Мәмбеев пен Қанапия Телжановтың полотноларына ерекше қызығушылық танытып отыр. Көпшілік бұл суретшілермен алғаш рет танысып, шығармашылықтарына тәнті болуда. Екі музей қорындағы туындыларды бір көрмеге біріктіру шешімі өте сәтті болып, көрермендер оны айқын сезініп, жоғары бағалады», - деді Губанова.

Маманның айтуынша, көрмені ашылған алғашқы он күннің ішінде мыңнан астам адам тамашалаған. Оның жүрегіне ерекше жақын болған туынды - Сабыр Мәмбеевтің «Менің қалам» атты картинасы, онда туған жерге деген шынайы сүйіспеншілік пен күнделікті өмірдің нәзік поэзиясы сезіледі.

«Бұл көрме тақырыптық әрі көркемдік тұрғыдан бай болуымен қатар, Қазақстанның тұтас бейнесін қалыптастыруға ықпал етеді, терең мәдени тамыры бар, рухани еркін әрі өзіндік көркемдік мәнері айқын ел ретінде. Екі музей арасындағы ынтымақтастық жалғасын табарына сенеміз», - деді Татьяна Губанова.

Экспозиция Третьяков галереясындағы кеңес дәуірі өнерінің тұрақты жинағымен үйлесім тауып, бейнелеу өнерінің жанашырлары мен кәсіби орта өкілдерінің назарын өзіне аударған мәдени орталыққа айналды.

«Қазақстан өнерінің жауһарлары» көрмесі қараша айының соңына дейін жалғасады. Бұл - Мәскеу тұрғындары мен қонақтарына қазақ бейнелеу өнерінің байлығы мен тереңдігін, оның өміршеңдігі мен дәстүрмен сабақтастығын көруге берілген сирек мүмкіндік.