Kurmangazy Sagırbayoğlu - 19. yüzyılın ünlü Kazak halk müzisyeni, dombra sanatçısı, besteci, kuyşi (besteci) kazak müzik kültürünün gelişmesinde büyük etkisi olan halk dombıra okulunun kurucusudur. Ozan ve kompozitor kazak halkı için adeta bir Mozart ve Beethoven değerindedir.

Çeşitli kaynaklara göre Kurmangazy 1818, ya da 1823 yılında Bökey Orda'da (Batı Kazakistan Eyaleti) Kuçuk yuz (kazak boyları) Bayoğlu klan kökenli bir ailede doğmuş. Çocukluğundan itibaren dombıra (kazak geleneksel aleti) çalmaya ilgi duyuyordu. Çocuğu’nun müziğe erken eğilimi babası Sağırbay onayını uyandırmadı. Kişiliği ve iradesi güçlü olan annesi Alka ise tam tersine oğlunun müzik sevgisine destek olmuştur.

Kurmangaz'ın annesi tarafından akrabaları ünlü şarkıcı, müzisyen ve şairdir. Kurmangazı 6 yaşındayken şiddetli ihtiyaç baskısı altında anne babası çocuğu çobanlara vermek zorunda kaldılar. Fakat genç Kurmangazı dombrasını elinden hiç bırakmadan köyüne gelen müzisyenleri dinlemeyi çok sevdi. Bunlardan biri de Uzak isimli sanatçı idi, genç Kurmangazı'da müziğe özel bir ilgi olduğunu fark eden ve onun için harika bir gelecek öngörmeye çalışan kuyşidir.

Genç sanatşı 18 yaşındayken memleketinden ayrılır ve gezgin bir kuyşi'nin hayatını başlıyor. Sonra da bu dönemdeki ünlü Baybaktı, Şerkeş, Bayjum, Yeszhan ve Balamaysan gibi ünlü dombıra sanatçılarıyla çalışarak becerisini geliştirmeye devam ediyor. Genç Kurmangazı Uzak ile birlikte yarışmalara katılır ve seçkin dombıra oyuncuları arasına yükselir.

Tarih açısından bakarsak, halk ayaklanmasını (1836-1838) görgü. Bağımsızlık, ulusal egemenlik, toprak bütünlüğünü sağlamaya çalışan sanatçı bu konuda ilk kuylerini (beste) yazmaya başladı.

1880'de Kurmangazı Astrakhan yakınlarındaki Sakma şehrine yerleşti ve etrafına öğrenci ve dinleyicilerini toplamaya başladı. Sanatçının izini devam eden öğrencileri Yergali Yesjanov, Dina Nurpeysova, Memen, Mahambet Ötemisov idi. Kazakta bügüne kadar kullanılan güzel bir düşünce var. Kuy atası – Kurmangazıdır. Çünkü sanatçının yaratıcılığı ulusal kazak müzik kültürünün ve Kazak halk şiirinin gelişmesinde büyük etki oldu.

Her şeyden önce, Kurmangazı biçimli ve olgunlu karakterli kuyler’in (dombıra için enstrümantal pyeslar’ın) yazarı olarak ünlüdür. Ayrıca Kurmangazı usta bir müzisyendi. Bestecinin 60 kuyi kuşaktan kuşaya aktarıldı. Bunlardan ilki ve en önemlisi "Küçük" kuyidir. Kurmangazy Bökey Orda kazaklarının Dyangir Han'a karşı ayaklanmasın gördü. Sanatçı halkın bağımsızlık ayaklanmasını destek etti, dolaysıyla o dönem hükümleri sanatçıyı nefret ediyorlardı. Kuyşi’nin "Sarıarka" eseri ise halkın bağımsızlıyını sağlayan, sanatçı kuylerinin zirvesi gibidir.

Müzikbilimci Ahmet Jubanov "Asir Yolları" adlı kitabında bu çalışmaya ilgil şöyle bahsedmiş: "Bu kuyde sürgünde kalmış bir tutsağın memleketine duyduğu özlemi içerdiğini, o dönemdeki halkın yaşamının bir yansıması olduğunu hisederiz". Gerçektende zamanının ötesinde olan sanatçının eserleri hiç eskimeksizin sonsuzluğa uzanmaktadır. Bu neden ile Kazakistan devlet orkestrasına adı verilmiştir.

Kurmangazy adını taşıyan Kazak Ulusal Halk Çalgıları orkestrası - Kazakistan'ın enstrümantal müzik tarihindeki ilk ve eşsiz tek orkestradır. Orkestr tüm dünyayı kazak müzik kültürüyle, eşsiz bozkır müziğiyle ve harika kazak müzik aletleriyle tanıştıran, halk müziği icra eden müzik grubudur. Kurmangazı Sagırbayoğlu adını orkestra 1944 yılında aldı. 1967'den beri Kazakistan'ın onur ekibi, 1978'den beri akademik orkestra. 984'te Orkestra «Halklar Dostluğu» nişanı ile ödülendü, 2020'de Kazakistan Cumhuriyeti Başkanı Kasym-Jomart Tokayev'in Fermanı ile topluluğa Ulusal statü verildi. 2023’ta ülkede ünlü ozan ve bestecisinin 200. yıldönümünü kutlandı