ҚР Ұлттық музейі - Орталық Азиядағы ең ірі мұражай. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру аясында құрылған музей 2014 жылғы 2 шілдеде ашылды. Музейкешені 74000 м2 алаңда орналасқан.

Тұрақты экспозицияның 20 залы ежелгі заманнан бүгінгі күнге дейінгі елдің тарихы мен мәдениетін бейнелейді, Қазақстанның өзіндік мәдениетіне енеді. Музей қоры 200 мыңнан астам музей коллекциясының экспонаттарын құрайды және жыл сайын жаңа экспонаттармен толығады.

Музей дала өркениетінің мұрагері және Орталық Азия өңірінің экономикалық даму драйвері – Қазақстанның мәдени мұрасын сақтау, зерделеу және ілгерілету бойынша мәдени, білім беру және ғылыми жобаларды іске асырады. Қазақстанның Ұлттық музейі Орталық Азия, Оңтүстік-Шығыс Азия, ТМД, Еуропа елдерінің мәдени мекемелерімен, ықпалды халықаралық ұйымдармен әріптестік қатынастар негізінде мәдениетаралық өзара іс-қимылдың баға жетпес тәжірибесін жинақтады. Бүгінгі таңда 2 178 119-дан астам келуші галереяның бірегей экспонаттарымен танысты.

ҚР Ұлттық музейінің залдары: 

1. Палеонтология залы

2. Ежелгі және Ортағасырлық тарих залы

3. Ежелгі түркі өркениеті залы

4. № 1 Ұлы Даланың ежелгі өнер және технологиялар залы

5. № 2 Ұлы Даланың ежелгі өнер және технологиялар залы

6. Қазақстан тарихы залы 13-20 ғғ

7. №1 «Қазақтардың дәстүрлі мәдениеті» залы (холл)

8. №2 «Қазақтардың дәстүрлі мәдениеті» залы

9. Тәуелсіз Қазақстан залы

10. «Астана» залы

11. Материалдық емес мәдени мұра залы

12. «Ұлық Ұлыс» залы

13. «Ежелгі өркениеттер тоғысындағы Ұлы дала» залы

14. Қолөнершілер орталығы

15. «Менің Қазақстаным» балалар орталығы

16. № 1 Бейнелеу өнері залы

17. № 2 Бейнелеу өнері залы

18. Мультимедиялық зал

19. Суретші Сәкен Нарыновтың «Уақыт пен кеңістік» көрмесі

20. Графика және мүсін залы

21.Уақытша көрме залдары: «Көңілді көз» көрмесі (Атриум)

Палеонтология залында 200-ден астам экспонат бар. Бұл ежелгі тарихқа дейінгі жануарлардың бірегей қалдықтары, атап айтқанда тираннозавр, үш саусақты гиппарион жылқы, үлкен мүйізді бұғы, алып мүйізтұмсық (индрикотерия), мамонт қаңқасы және палеонтологтар мен геологтар Қазақстан аумағында тапқан басқа да тіршілік иелерінің қаңқалары. Сонымен қатар, зал заманауи ақпараттық жабдықтармен – тарихқа дейінгі кезеңдегі Қазақстандағы жануарлар мен өсімдіктер әлемінің дамуы туралы ақпараты бар сенсорлық экрандармен жабдықталған.

«Ежелгі және Ортағасырлық тарих» залында сіз ежелгі дәуірден бастап: тас дәуірінен бастап дамыған орта ғасырларға дейінгі Қазақстан тарихы туралы білесіз. Залдың экспозициясы 4 тақырыптық блоктан тұрады: тас дәуірі, қола дәуірі, ерте темір дәуірі және орта ғасырлар және Қазақстанның ежелгі халқын антропологиялық зерттеуге арналған бір кіші бөлім.

«Ежелгі түркі өркениеті» залында Ұлы даланың шексіз кеңістігінде орасан зор әскери империя құрған түріктердің материалдық және рухани мәдениеті ұсынылған. Зал экспозициясының бірінші бөлімі дамыған түркі өркениетінің жоғары деңгейінің айқын дәлелі болып табылатын жазбаша мәдениетке арналған. Экспозицияның келесі бөлігінде ежелгі түркілердің дүниетанымдық идеологиясын көрсететін тас мүсіндер ұсынылған. Экспозицияның үшінші бөлігінде археология ұсынған заттар орта ғасырлардағы ескерткіштерге қатысты.

«Ұлы Даланың ежелгі өнері мен технологиялары» залының экспозициясында еліміздің тарихы мен мәдениетін ашатын қола дәуірдің, ерте темір дәуірдің және кейінгі орта ғасырлардың артефактілері қойылған.

«13-20 ғғ Қазақстан тарихы» залының экспозициясы қазақ хандығы құрылғаннан бастап Тәуелсіз Мемлекет - Қазақстан Республикасы құрылғанға дейінгі кезеңді қамтиды. Мұнда қазақ халқының көп ғасырлық тарихы бейнеленген.

№1 «Қазақтардың дәстүрлі мәдениеті» залының экспозициясы материалдық және рухани мәдениет туындыларына енген қазақтардың көпжылдық тарихи дәстүрлерінің барлық байлығы мен әсемдігін көрсетуге арналған.

№2 «Қазақтардың дәстүрлі мәдениеті» залы қазақ халқының сәндік-қолданбалы өнерін, көшпелі өркениеттің дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын, ұлттық құндылықтарды бейнелейді.

«Тәуелсіз Қазақстан» залы республиканы тәуелсіз мемлекет деп жариялаған сәттен бастап бүгінгі күнге дейінгі тарихты бейнелейді. Залда елдің тарихы, саясаты, экономикасы, мәдениеті мен өнері кең және жан-жақты ұсынылған.

«Астана» залы - Тәуелсіз Қазақстан елордасы ретінде қаланың пайда болу, қалыптасуы мен даму тарихын көрсететін маңызды Нормативтік-құқықтық актілердің, экспонаттардың, фотоқұжаттық материалдардың жүйелі жинақтары бар.

«Ұлық Ұлыс» залының экспозициясында Алтын Орда мемлекеті мен Қазақ хандығының тікелей сабақтастығын көрсететін бірегей жәдігерлер ұсынылған.

Сәулетші Сәкен Нарыновтың «Уақыт пен кеңістік» көрмесі көрермен назарына суретшінің бірегей дүниетанымын және оның қайталанбас математикалық стилін ұсынады. Сәкен Нарынов ғылым мен өнердің тоғысында жұмыс істеді. Суретші, сәулетші, мүсінші және философ ретінде ол эстетикалық құнды туындыларды ғана емес, сонымен қатар күрделі техникалық өнертабыстарды да жасады.

«Ежелгі өркениеттер тоғысындағы Ұлы дала». Залдың экспозициясы Шығыс пен батыстың ежелгі өнерінің шедеврлерімен таныстырады, олардың пайда болуы көшпелі әлемнің Еуразияның ауылшаруашылық халықтарымен мәдени және сауда қатынастарының нәтижесі.

Қазақстан Республикасының Материалдық емес мәдени мұрасы - ұрпақтан-ұрпаққа берілетін және материалдық емес мәдени құндылық болып табылатын әдет-ғұрыптар, ұсыну мен білдіру нысандары, білім мен дағдылар, сондай-ақ олармен байланысты құралдар, заттар. Материалдық емес мәдени мұраны халықтың, этностың өзіндік ерекшелігін анықтайтын, шығармашылық пен әлеуметтік әл-ауқаттың дамуына ықпал ететін «Тірі мұра» деп те атайды.

Қолөнершілер орталығында заманауи отандық қолөнершілер жасаған сәндік-қолданбалы өнердің үздік туындылары ұсынылған. Ұлы Жібек жолының ежелгі қалаларының көркемдік үлгісімен құрылған бұл орталық. Сонымен қатар, қолөнер бұйымдарымен жақынырақ танысуға, өндіріс техникасы туралы білуге, тіпті өзіңізге ұнайтын заттарды сатып алуға мүмкіндік бар.

Мультимедиялық зал. Бұл залда заманауи технологиялардың көмегімен қазақ халқының тарихи-мәдени мұрасымен танысуға болады. Мультимедиялық жабдықтың мақсаты тарихи коллекцияларды заманауи форматта таныстыру арқылы көрермендердің қызығушылығын қолдау және дамыту.

Қызықты факт.2023 жылы ҚР Ұлттық музейінің қорына қазақтың тұңғыш кәсіби балуаны Қажымұқан Мұнайтпасовқа тиесілі «Жамбия» қанжары берілді.

1909-1911 жылдары Қ.Мұнайтпасов ең мықты түрік балуандарымен жекпе-жекте сәтті өнер көрсетті. Сапар спортшы үшін тағдырлы болып шықты: осы тур барысында оның күші мен талантын мойындау ретінде оның атында қасиетті жерлерге қажылық жасаған «Қажы» тіркемесі пайда болды.

Қанжардың екі жағында араб әріптерімен ежелгі түркі-осман тілінде былай делінген: сол жақта – «Ұлы Мұқан Мұңайтпастың құдіретті, жеңілмейтін ұлы», ал оң жақта – «Біз туралы естелік, қажылық, Шағыр паша, 1330 жыл". Егер қанжарға ойып жазылған «1330» Хижра жылы деп санасақ, онда қазіргі хронологияға сәйкес бұл 1912 жыл. Бұл Қажымұқан нағыз кәсіби балуан ретінде бүкіл әлемге танымал болған кездер еді.

Қанжарға ойып жазылған «Шағыр паша» - Ыстамбұл билеушісі, ал «қажылық» сөзі қасиетті жерлерге барған қажылықты білдіреді, ал қанжардың өзін Мекке маңындағы Йемен шеберлерінің бірі жасаған болуы мүмкін. Бір сөзбен айтқанда, тарихи деректер бұл қанжардың Қажымұқанға сыйға тартылғанын көрсетеді.

Мұражай Астана қаласы, Тәуелсіздік даңғылы, 54 мекенжайында орналасқан

/ Ғимарат сәулетшісі - Қазақстан Сәулетшілер одағының мүшесі Владимир Лаптев. Сәулетші желбіреген жалау идеясынан шабыт алған. /