Қазақстан Республикасы Ұлттық архивінің салтанатты ашылуы 2006 жылғы 14 желтоқсанда, Астана қаласында Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 15 жылдығын мерекелеу қарсаңында өтті.
2006 жылғы 19 шілдеде «Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі Ақпарат және архивтар комитетінің «Қазақстан Республикасының Ұлттық архивы» мемлекеттік мекемесін құру туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің № 692 Қаулысы шықты.
Қазақстан Республикасы Ұлттық архиві қызметінің негізгі мақсаттары:
- архивтық құжаттарды тасымалдағыштардың барлық түрлерінде толықтыруды, сақтауды және пайдалануды қамтамасыз ету;
- Мемлекеттік сақтандыру қорының құжаттардың көшірмелерін жасау, есепке алу және сақтау;
- архив істері мен құжаттама жүйелерінің Бірыңғай автоматтандырылған ақпараттық жүйесін құру және оның жұмыс істеуін қамтамасыз ету.
Ұлттық архив сақталатын құжаттардың негізгі массиві Қазақстан Республикасының тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы мен қалыптасу кезеңіне жатады. Құжаттардағы ақпарат өзінің қанықтылығы мен өкілдігі бойынша мемлекеттік және әлеуметтік-экономикалық құрылымның, елдің мәдениеті мен тарихының қайнар көзі ретінде бірегей және таптырмас бөлігі. Мұның бәрі қазіргі уақытта 289 қорда көрсетілген: 225 – басқару құжаттамасы және 60 – жеке шығу тегі, 4-ғылыми-техникалық құжаттама.
Бірегей құжаттар жинақталған және сақталады: Қазақстан Республикасы Конституциясының ХІІ Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің ІХ сессиясында қабылданған мәтіні, 1993 жылғы 28 қаңтар;
Араб ғалымы Әл-Идриси (ХІІ ғ.) орындаған «Сурат Әл-ард» географиялық картасы;
Астана қаласы құрылысының бас жоспары;
Музафар Әлімбаевтың өзінің досы М.Г. Латыповқа және басқа да адамдарға жазған көптеген хаттары.
Қазақстан Республикасының көрнекті қоғам, саяси және мемлекет қайраткерлері Мырзатай Жолдасбеков, Әбсаттар қажы Дербісәлі, Мақсұт Нәрікбаев, Нұрғожа Ораза, Насроллы Мүбашир ат-Тарази әл-Хусейни, Ақселеу Сейдімбек, қари Әбитов, Қазбек Қазкенов, Қойшығар Салғардың жеке қорлары ерекше құнды.
Қазақстан Республикасы Ұлттық архивінің жинақтау көздерінің тізіміне 285 ұйыменгізілген.
Қазақстан Республикасы Ұлттық архивінің қызметінде Қазақстан Республикасы Ұлттық архивін жинақтау көздері болатын ведомстволық және жеке архивтер құжаттарының құндылығын сараптаудың әдістемелік және практикалық мәселелерін қарайтын Сараптамалық-тексеру комиссиясы (СТК) ерекше орын алады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық архивы мемлекеттік және қоғамдық ұйымдардан, жеке және заңды тұлғалардан, Қазақстан Республикасы азаматтарынан және шет мемлекеттерден келіп түсетін сұрау салуларды орындау бойынша жұмыс жүргізеді.
Қазақстан Республикасы Ұлттық архивінің оқу залдары архивтің маңызды функцияларының бірі – зерттеу мақсатында пайдалану үшін құжаттарға қол жеткізуді қамтамасыз етуді шешуді қамтамасыз етеді. Оқу залдарында қазақстандық зерттеушілер санының артуымен қатар жақын және алыс шетелдерден келген ғылыми мекемелердің өкілдері де жұмыс істейді.
Қазақстан Республикасының Ұлттық архиві Қазақстан Республикасының мерейтойлық күндеріне құжаттар көрмесін өткізеді. Сондай-ақ конференциялар, семинарлар, дөңгелек үстелдер мен кездесулер ұйымдастырылады.
Бұдан бөлек Қазақстан Республикасының Ұлттық архиві 2007 жылдан бастап Халықаралық архивтер Кеңесінің Еуразиялық өңірлік бөлімшесінің (ХАК ЕУРАЗИКА) мүшесі. Ресей Федерациясының архив мекемелерімен (Мәскеу қ., Санкт-Петербург қ., Өзбекстан Республикасы (Ташкент қ.); Чехия Республикасы (Прага қ.); Түркия Республикасы (Анкара қ.); Біріккен Араб Әмірліктерімен (Әбу-Даби қ.) тығыз байланыс орнатылды.
Қазақстан Республикасының Ұлттық архивы посткеңестік кеңістіктегі халықаралық стандарттар мен талаптарға сәйкес келетін жоғары технологиялық Архив жабдықтарымен жарақтандырылған жалғыз мамандандырылған ғимарат.
Ғимарат арнайы жүйелермен жабдықталған: климаттық бақылау, өрт дабылы, газды өрт сөндіру, кондиционерлеу, бейнебақылау, электронды өткізу жүйесі және т. б.
Құжаттарды мәңгі сақтауды және пайдалануды қамтамасыз ете отырып, Қазақстан Республикасының Ұлттық архиві азаматтық қоғамды нығайтуға, құқықтық мемлекеттің қалыптасуына, демократиялық көзқарастардың қалыптасуына, қазақстандықтарды азаматтық, патриотизм, толеранттылық рухында тәрбиелеуге ықпал етеді және тарихи-мәдени және ғылыми-білім беру мекемесі ретінде барлық ұйымдармен және мекемелермен ынтымақтастық үшін ашық.
Қазақстан Республикасының Ұлттық архиві - Қазақстанның архив мекемелері жүйесіндегі маңызды буын, жалпыұлттық маңызы бар ғылыми-ақпараттық және мәдени-тарихи орталық. Бұл қоғамның материалдық және рухани өмірін бейнелейтін, тарихи, ғылыми, әлеуметтік, экономикалық, саяси, мәдени маңызы бар, Қазақстан халқының тарихи-мәдени мұрасының ажырамас бөлігі болып табылатын архивтық құжаттардың тарихи қалыптасқан және үнемі толықтырылып отыратын қоры.
Мекен-жайы: Астана қ., Нұржол бульвары, 12
