Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дегі Олжас Сүлейменовтің 85 жылдығын мерекелеу.

«Тарих және лингвистикамен айналысудағы жалғыз ниет – өз халқым арасында өз орнымдыжәне халқымның адамзат қатарындағы орнын анықтау».

18 мамыр Қазақстанның көрнекті ақыны, Халық жазушысы Олжас Сүлейменовтің туған күні. Ол зерттеуші лингвист, түркітанушы, танымал саясаткер, көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері ретінде танымал. 

Олжас Сүлейменов 1936 жылы 18 мамырда Алматы қаласында дүниеге келген. Оның әкесі бірінші Қазақ Атты әскер полкінің офицері болған. Сталиндік қуғын-сүргін Сүлейменовтар отбасын да айналып өткен жоқ. Олжас бір жасқа толғанда, Қызыл Армия командалық құрамының көптеген жақсы өкілдері сияқты оның әкесі де ату жазасына кесілді. О.Сүлейменовтің ата – бабасы әке жағынан ақын, музыкант пен жауынгер болса, нағашыларықұрылысшы-саманшы болған. Олжас өзінің есімін Абылай хан атты әскерінің оң қанатын басқарған Олжабай батырдың жетінші ұрпағынан алған.

1954 жылы Мәншүк Мәметова атындағы № 28 орта мектепті бітіргеннен кейін Олжас Сүлейменов С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің геологиялық барлау факультетіне оқуға түсті. Алайда, ақындық өнері мен дарыны өмір жолын қайта қарауға және геология инженері дипломын кейінге қалдыруға мәжбүр етті.

1958 жылы ол Мәскеудегі А. М. Горький атындағы Әдебиет институтының жоғары әдеби курсына оқуға түседі.

Курсты аяқтағаннан кейін «Простор» журналының поэзия бөлімінің меңгерушісі, «Қазақфильм» киностудиясының сценарий-редакциялық алқа бас редакторы, Қазақстан Жазушылар одағының бірінші хатшысы, Қазақстан Кинематографистер одағы басқармасының бірінші хатшысы, КСРО Жазушылар одағының хатшысы қызметтерін атқарды.

1991 жылдан 1994 жылға дейін О. Сүлейменов шығармашылық демалыста болды. О. Сүлейменовтің саяси қайраткер ретіндегі беделі орасан зор. Оның ресми құжаттамасында: Қазақстан Республикасының Экология және табиғат пайдалану жөніндегі Жоғарғы Кеңесі Комитетінің мүшесі, 1995 жылдан 2001 жылға дейін ҚР Италиядағы, содан кейін Грециядағы, Мальтадағы Төтенше және Өкілетті елшісі ретінде дипломатиялық жұмыста болған. 2001 жылдан – Қазақстан Республикасының ЮНЕСКО жанындағы Тұрақты өкілі (UNESCO). Ол 10-шы және 13-ші сайланған Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің депутаты, 11-ші шақырылған КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты, КСРО Халық депутаты (1989-1991).

Олжас Сүлейменовтің шығармашылық жолы Қазақстанның екі ірі одағымен – Жазушылар одағымен және Кинематографистер Одағымен байланысты. Олжас Сүлейменов Алматы қаласында Азия және Африка елдері жазушыларының 5-ші конференциясын өткізудің бастамашылары мен ұйымдастырушыларының бірі болды. Оның тұсында отандық кино халықаралық атаққа ие болды. «Қазақфильм» киностудиясы «Қыз Жібек», «Мазасыз таң», «Қараш асуындағы атыс», «Көксерек» сияқты фильмдерді шығарды.

Олжас Сүлейменовтің қоғам қайраткері, саясаткер ретіндегі айрықша еңбегі – қысқа уақыт ішінде Семей полигонындағы жарылыстарға мораторий белгілеген «Невада – Семей» қозғалысын құру. 1991 жылы 28 тамызда Қазақстан Президенті Н. Назарбаев полигонды жабу туралы Жарлыққа қол қойды.

Олжас Сүлейменов және «Невада-Семей» қозғалысы

Олжас Сүлейменов ауқымды мемлекеттік және қоғамдық қызметпен айналысып, өзінің, ең алдымен, ақын, жазушы екенін ұмытқан жоқ. О. Сүлейменовтің поэзиясы оқырманға шындықты, халықтың тарихи қалыптасуын түсінуді үйретеді. О. Сүлейменовтің өлеңдері ойдың тереңдігі мен ұлылығымен ерекшеленеді. Олардың жарқын көрінісі, көрнекі бейнесі, нәзік әзілі, өткір сатирасы, күтпеген бұрылыстары және басқа да көптеген қырлары бар. Поэтикалық шығармалар оқырмандар мен сыншылардың жоғары бағасына ие болды. Автордың шығармашылығы туралы М. О. Әуезов, К. Симонов, Р. Гамзатов, Ғ. Мүсірепов, Ш. Айтматов, Э. Межелит және т. б. сөз қозғаған.

Ақынның алғашқы «Арғымақтар» өлеңдер мен поэмалар жинағы 1961 жылы жарық көрді. Сол жылы оның «Жер, Адамға тағзым ет» поэмасы жарық көрді, ол кеңестік поэзияның ең жақсы шығармаларының қатарына кірді және авторға үлкен танымалдық әкелді. Поэмада ақынның адам тағдыры, оның ойлары туралы ойлары көрініс тапқан.

1962 жылы «Нұрлы түндер» поэтикалық жинағы жарық көрді, одан кейін «Қылықты түн», «Әр күн – арайлы таң», «Мешін жылы», «Таңдамалы лирика», «Қыш кітап», «Шапағатты шақ», «Жұмыр жұлдыз», «Жалынның шалқуы», «Определение берега», «Аз и Я», «Жазу тілі» шығады.

«Қыш кітап» - Олжас Сүлейменов шығармасындағы маңыздылардың бірі. Бұл адамды бәрінен де биік ететін ежелгі махаббат хикаясы. Ол терең тарихи бірлестіктерге негізделген, онда шығыстың рухани-философиялық дәстүрі бар. Түркі, славян және басқа да мәдениеттердің өзара іс-қимылына арналған «АЗ и Я», «Жазу тілі» кітаптары мен мақалалары жарқын пікірталастар тудырып, түркі мәдениеттері тарихына жаңа көзқарастардың қалыптасуына ықпал етті.

О. Сүлейменовтің әдеби таланты кинодраматургияда да кеңінен ашылды. Ол «Атамекен», «Көгілдір маршрут», «Қыс – қолайсыз маусым», «Адамды қабылдаңыз», «Соңғы өткел» және бірқатар деректі фильмдерге сценарий жазған.

Олжас Сүлейменов 1-дәрежелі «Барыс» орденімен марапатталған. Ол ҚазКСР Мемлекеттік сыйлығының және Қазақстанның Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты, «Тарлан»сыйлығының лауреаты және т. б.

Олжас Сүлейменовтің шығармашылық және өмірлік жолы 1996 жылы Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік мұрағатына сыйлыққа берілген ақынның жеке мұрағатында толық көлемде баяндалған.