«Еңбекші қазақ» газетінің редакциясы.

2024 жылы Бейімбет Майлин 130 жасқа толады.

Бейімбет (Бимұхамет) Жармағамбетұлы Майлин – қазақ жазушысы, драматург, қазақ әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі, оның көркем шығармалар мұрасында 250-ге жуық поэтикалық, 100-ден астам прозалық және 20 драмалық шығармалар бар. 

Жазушы 1894 жылы 15 қарашада Қостанай облысы Таран ауданы Ақтөбе шатқалында дүниеге келген. Ата-анасынан ерте айырылған бала Бейімбет әжесінің қолында тәрбиеленіп, әжесі оны сауат ашуға баулиды.

Бастауыш білімін ауыл молдасынан алады, кейін ауылдық медреседе екі жыл оқиды. Білімге деген ұмтылыс оны Троицкке, «Уазифа» мектебіне апарады, Қостанайдағы орыс-қазақ мектебін бітіріп, Уфадағы «Галлия» медресесінде оқыды. 1916-1922 жылдары Бейімбет Майлин туған ауылында мұғалім болып жұмыс істеді. Кәсіби жазушылар Мұхамеджан Сералинмен және журналист, ақын Сұлтанмахмұт Торайғыровпен кездесу Бейімбеттің әдеби сабақтарға деген құштарлығын одан әрі күшейтті. 1922-1923 жылдары Орынборда шыққан «Еңбекші қазақ»газетінде, 1923-1925 жылдары Қостанай губерниясының «Ауыл» газетінде жұмыс істеді. 928-1932 жылдары «Қазақ тілі» газетінің әдеби қызметкері, редакторы, 1932-1934 жылдары «Социалистік Қазақстан» газетінің бөлім меңгерушісі, редакторы, 1934-1937 жылдары «Қазақ әдебиеті» газетінің редакторы болған.

Бейімбет Майлиннің шығармашылық жолы поэтикалық шығармалар жазудан басталды -мерзімді баспасөзде жарияланған алғашқы өлеңі «Ойлар» («Айқап» журналы, 1914, № 12). «Мұсылман ерекшеліктері», «Мұқтаждық», «Мал», «Байлық», «Жазғы кеш» өлеңдерінде Майлин өзінің өмірі, әділетсіздік, халықтың ауыр үлесі туралы ойларын сипаттады (1912-1915жж.).

1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс оқиғаларына «Қанды тұман» өлеңі арналды. Ақпан төңкерісікезінде «Далада», «Қазаққа» өлеңдерін жазды.

Майлиннің көптеген өлеңдері, поэмалары мен әңгімелеріндегі кейіпкер – бұрын кедей болған адам қазіргі жаңа өмір құрылысшысы, мысалы, поэзиялық шығармаларында жазушы «Мырқымбай» деген кейіпкері арқылы сол кездегі қазақ кедейлерінің болмыс-бітімін, уақыт, қоғам аясындағы тіршілік тынысын суреткерлік шыншылдықпен суреттеген: «Мырқымбай», «Кедей адамның ашуы», «Қолыңды бер, Мырқымбай», «Эй, Мырқымбай» және т.б. өлеңдері. Дала өміріндегі түбегейлі өзгерістер, колхоз құру, ұжымдастыру «Ауылдың жаңа әні», «Ұжым әні», «Күн келді», «Оянған дала» (1922-1930жж) өлеңдерінде көрініс тапты.

Б. Майлин қазақтың жас жазушыларымен

Бейімбет Майлин оннан астам поэма авторы. Майлиннің алғашқы поэмалар жинағы 1936 жылы «Маржан» деген атпен жарық көрді. Оның ішінде: революцияға дейінгі ауылдағы қазақ қызының қайғылы тағдырына арналған «Байдың қызы», «Разия қыз», «Қашқын келіншек», «Маржан», «Қанай», «Сағындық», «Кемпір ертегісі» сияқты Азаматтық соғыс пен Қазақстанда Кеңес өкіметінің орнауын сипаттайтын өлеңдер бар. (1920-1936жж.)

Майлин Қазақстанда проза жанрының, әсіресе әңгіме жанрының дамуына үлкен үлес қосты. Оның алғашқы әңгімесі «Айқап» журналында (1915, № 10) жарық көрді. Жазылған әңгімелер арасында: «Сексен рубль», «Кедей адамның теңдігі», «Айранбай», «Өтелген еңбек», «Қызыл жолақты тон», «Шапайдың хаты», «Колхоз төрағасы Кәмилә», «Қара шелек», «Ұлбосын»,«Арыстанбайдың ұлы Мұқыш» және басқалар бар.

Жазушы талантты эссеист және фельетонист ретінде де танымал. «Алыптар құрылысында» (1934) очерктер жинағында ол индустрияландыру жылдарындағы кеңес халқының қарбалас өмірін бейнелеген, «Кесінділер» фельетондар жинағында (1924) ол адамдардың санасындағыөткен қалдықтармен күрескен.

Оның барлық шығармаларының ішінде ең танымалы1915 жылы жазылған, қайта қаралып, 1922 жылы шыққан «Шұғаның белгісі» алғашқы әңгімесі. Онда Майлин әдет-ғұрыпқа бағынуға мәжбүр болған қазақ қызының тағдырын шынайы сипаттады. Болашақта Майлин өзінің әңгімелерінде әйел теңдігі мәселесіне бірнеше рет оралды (1923 жылғы «Коммунист Раушан», 1935 жылғы «Берен» повестері). 1933 жылы жазушы «Әміржанның ертегісі», «Он бес ауыл» повестерін жазады, онда Қазақстанда Кеңес өкіметін орнату үшін күрес, колхоз құрылысы сипатталған.

Суретте ХХ ғасырдың 30-жылдарындағы Қазақстанның қоғам қайраткерлері Бейімбет Майлин (екінші қатарда төртінші сол жақта), Ілияс Жансүгіров, Сәкен Сейфуллин, Сәбит Мұқанов, Жақан Сыздықов, Әбділда Тәжібаев және т. б. бейнеленген

Қазақ даласындағы саяси жүйедегі өзгерістер ойластырылған трилогияның бірінші бөлігі болған «Азамат Азаматұлы» (1935) романында да көрсетілген, 1935 жылы роман «Қазақ қызы» деген атпен орыс тіліне аударылған. Майлиннің басқа романдары («Қызыл жалау», «Көршілер»,«Қоңсылар») сақталмаған, олардың үзінділері 1932-1936 жылдары «Әдебиет майданы»журналында басылған.

Майлин сондай-ақ Қазақстанда драматургияның әртүрлі жанрларын әзірлеуге және дамытуға үлкен үлес қосты, (1916-1936жж.) оған «Шаншар молда», «Неке қию» «Амангелді хаттамасы» (Ғ. Мүсіреповпен бірге), «Талтаңбай тәртібі», «Майдан», «Келін мен қайын ене», «Жалбыр», «Біздің жігіттер» және басқа да пьесалар жазылды.

Жазушының өмірі мен шығармашылық жолы қайғылы түрде аяқталды. 1937 жылы ол контрреволюциялық, буржуазиялық-ұлтшылдық, көтерілісші-террористік іс-әрекет жасады деген айыппен және КСРО Жоғарғы Сотының 26 ақпандағы Әскери алқасының ұйғарымы бойынша қамауға алынып, Бейімбет Майлин үкім дереу орындалу керек себінен өлім жазасына кесіледі. Жазушы өлім жазасына кесілгеннен кейін оның әйелі Құлжамал қамауға алынып, лагерьге жіберілді, бұған дейін барлық балаларын бірінен соң бірін алып кетіп, балалар үйіне тапсырады. Әйелі 1946 жылы босатылғаннан кейін ол балаларын ұзақ іздейді. Бірақ анасымен тек төртеуі ғана қауышады.

НКВД мұрағатынан жазушының соңғы суреті

Тек 1957 жылы КСРО Жоғарғы Сотының 16 сәуірдегі ұйғарымымен Бейімбет Майлин ақталып, іс қылмыс құрамының болмауына байланысты тоқтатылды.

Оның есімімен ауыл, Таран ауданындағы гимназия, Қостанай қ. көшесі аталған. Облыс орталығының вокзал маңында Б. Майлинге ескерткіш орнатылды, «Қостанай таңы» газеті редакциясының ғимаратында мемориалдық тақта ашылды, жазушының туған ауылында ескерткіш орнатылды. Қазақстан Жазушылар одағы әдебиет саласындағы жетістіктері үшін Б. Майлин атындағы сыйлық тағайындайды.

Пайдаланылған материалдар /biografia.kz/ және фотосуреттер ашық ақпарат көздерден, Б. Майлин атындағы Таран тарихи-өлкетану мұражайынан алынған.