qazaq culture

buy tickets

kz
English Қазақша Русский Turkçe 中国语文科 العربية Español Français
Басты бет
/ Мәдени мұра
/ Шара (Гүлшара) Жиенқұлова
Шара (Гүлшара) Жиенқұлова

ЖиенқұловаШара (Гүлшара) — биші, мұғалім, Қазақ КСР халық әртісі (1938). 1912 жылы 18 тамызда Алматы қаласында дүниеге келген.

1929-1930 жылдары Ш.Жиенқұлова Қазақ педагогикалық институтының (ҚазПИ) тарих факультетінде оқып, кейін Қазақ драма театрында жұмыс істеді. Ол ойнаған алғашқы рөл — Б.Майлиннің "Майдан" ("Шайқас") пьесасы бойынша Пулиш. Осыдан кейін пьесаларда Еңлік пен Қаракөз рөлдерін сомдады (М.О. Әуезов "Еңлік —Кебек", "Қаракөз"). 1934 жылдан Ш. Жиенқұлова музыкалық-драма театрында (қазіргі Абай атындағы Қазақ опера және балет театры) жұмыс істеді. Мұнда ол М.Әуезовтің "Айман— Шолпан" музыкалық драмасында, Е.Г. Брусиловскийдің "Қыз Жібек", "Жалбыр", "Ер Тарғын" операларында халық билерін орындады. Ш. Жиенқұлова Қазақтың тұңғыш ұлттық балеті "Қалқаман—Мамырда" Мамыр партиясын биледі.

Шара Жиенқұлова 1938 жылы "Ленфильм" шығарған "Амангелді" көркем фильмінде 1916 жылғы көтеріліс батыры Амангелді Имановтың әйелі Балымның рөлін жас кезінде сомдаған алғашқы киноактриса болды. Өнертанушы Қабыш Сиранов "Қазақ кино өнері" кітабында былай деп жазды: "Амангелдінің жары – Балымның рөлін Қазақ КСР-ель халық әртісі Шара асқан темпераментпен және қарапайымдылықпен сомдайды. Ол әсіресе ұлттық биді шебер орындайтын үйлену тойында жақсы өнер көрсетеді. Шара өзін талантты драмалық актриса ретінде көрсетті, әсіресе Амангелданың алғашқы тұтқындалуы, содан кейін қайтыс болуы эпизодтарында, оған кейіпкердің сүйіктісінің сезімдерінің бүкіл трагедиясын жеткізу үшін ең үлкен шығармашылық күш қажет болды".

1940-1962 жылдары актриса Қазақ филармониясында жұмыс істеді; 1962-1966 жылдары Қазақ КСР ән-би ансамблінің жетекшісі болды. 1966-1975 жылдары Ш.Жиенқұлова Алматы хореографиялық училищесінің директоры болды. Оның шәкірттері: ҚазКСР халық әртісі Г.Талпақова; ҚазКСР еңбек сіңірген әртістері Қ. Қарабалина, Б.Байжұманова және т.б.

Шара Жиенқұлова ұлттық би өнерін дамыту мақсатында республика бойынша көп саяхаттап, әртүрлі аймақтардың тұрмысын, салт-дәстүрлерін зерттеді. Осы сапарлардың нәтижесінде "Тәттімбет", "Айжан қыз", "Қара жорға", "Қырық қыз" билері пайда болды. Шара Жиенқұлова пластикалық қимылдар арқылы сахналық образдардың жан сұлулығын жеткізе білді. Жиенқұлова гастрольдік сапармен көптеген шет елдерде болды. 1936 және 1958 жылдары Мәскеу қаласында өткен қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігіне қатысты.

Шара сахнада 40 жыл биледі, соңғы концертін 1966 жылы берді. Ол "әр актриса екі рет қайтыс болады, бірінші рет сахнадан шыққан кезде" деп айтатын. Алматы қаласындағы Кеңсай зиратында жерленген.

Шара Жиенқұлова — Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1968). Ленин орденімен, екі рет Еңбек Қызыл Ту орденімен, "Құрмет белгісімен", медальдармен марапатталған.